Αρώνια: Καλλιέργεια super food με super προοπτικές

της Άννας Αραμπατζή

Ευχάριστες εκπλήξεις κρύβουν ακόμα οι εναλλακτικές καλλιέργειες στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η αρώνια, που δεν είναι πολύ γνωστή, έχει κατά κάποιο τρόπο «επισκιαστεί» από άλλες πιο γνωστές καλλιέργειες.

Κι όμως, λόγω της υψηλής διατροφικής αξίας του καρπού της είναι super food, που τυγχάνει να έχει και… super αποδόσεις. Ο νωπός καρπός της αρώνιας δεν έχει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς έχει στυφή γεύση. Ωστόσο, ο χυμός του και οι δυνατότητες που έχει να γίνει λικέρ, μαρμελάδα, αλλά ακόμα και φάρμακο, έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον καλλιεργητών, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.

Η αρώνια στα φυτώρια Κωνσταντινίδη

Στα 100 στρέμματα της οικογένειας Κωνσταντινίδη στις Σέρρες έχουν βρει το «σπίτι» τους αρκετές εναλλακτικές καλλιέργειες. Τα φυτώρια έχουν αποκλειστική συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό «Δήμητρα» από το 2011. Παρακολουθούν τα φυτά, συλλέγουν δεδομένα και παρέχουν λύσεις για τα όποια προβλήματα παρουσιάσουν στην ανάπτυξή τους. Τις εκτάσεις τους επισκέπτονται δύο φορές το μήνα για τη συλλογή στοιχείων από τα φυτά και έτσι ετοιμάζονται τα πρώτα ελληνικά δεδομένα για τις εναλλακτικές καλλιέργειες. Μέσα στον Ιανουάριο θα έρθουν και τα πρώτα στοιχεία για την αρώνια, το φυτό που αγαπούν περισσότερο.

«Ξεκινήσαμε πριν από τέσσερα χρόνια περίπου και έχουμε δώσει περίπου 500 στρέμματα», λέει στην «Παραγωγή» ο κ. Παντελής Κωνσταντινίδης. Σημειώνει πως η αρώνια είναι φυτό που δείχνει την πορεία του από τον πρώτο χρόνο. Την απόδοση, σε πλήρη ανάπτυξη, την ορίζει στους δυο τόνους ανά στρέμμα, περίπου 10 κιλά από το κάθε φυτό, ενώ σε ένα στρέμμα μπαίνουν περίπου 200.

Ο χυμός

Οι καλλιεργητές που έχουν πάρει φυτά από τα φυτώρια τους πουλάνε τον καρπό τους στον κ. Κωνσταντινίδη. Έχει ξεκινήσει την παραγωγή χυμού αρώνιας. «Πρόκειται για 100% βιολογικό χυμό και σύντομα θα βρίσκεται στην Αθήνα σε μαγαζιά με βιολογικά προϊόντα και φαρμακεία», σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης. Η τιμή του θα κυμαίνεται στη λιανική στα τρία με τέσσερα ευρώ το μπουκάλι 270 ml, ενώ στη χονδρική ίσως να φτάσει το 1,50 ευρώ. Στόχος τους είναι να μπει όσο το δυνατόν φθηνότερα, για να το μάθει ο κόσμος. Μέχρι τώρα έστελναν χυμό σε ιδιώτες και το έδιναν δώρο στους επισκέπτες του φυτωρίου. Μέσα στο 2013 προσδοκούν να έχουν στήσει και το δικό τους εργοστάσιο επεξεργασίας της αρώνιας.

Ομάδα Παραγωγών στην Πιερία

Όταν πρωτοάκουσαν για την αρώνια οι κ.κ. Κώστας Βαφείδης και ο Γιάννης Τάχας, δεν είχαν ιδέα γι’ αυτήν και τις εναλλακτικές καλλιέργειες. Ωστόσο, τους κέντρισε το ενδιαφέρον και έτσι το 2011 έφεραν φυτά από την Πολωνία. Περί τους 15 με 20 καλλιεργητές έβαλαν τα φυτά σε διαφορετικά σημεία της Ελλάδας, από την Πελοπόννησο μέχρι τη Μακεδονία. Αυτή τη στιγμή οι καλλιεργητές πλησιάζουν τους 100 και έχουν σπαρμένα με αρώνια περίπου 500 στρέμματα. Η φυτεία τους έδωσε 100 κιλά καρπό και απ’ όλες τις καλλιέργειες πήραν 250 κιλά. «Είμαστε πολύ ευτυχείς, ήταν καλή η χρονιά και του χρόνου θα είναι καλύτερη», τονίζει ο κ. Βαφείδης, αναλύοντας τα σχέδια του συνεταιρισμού τους.

Οι στόχοι

Τώρα πουλάνε φυτά στα 10 στρέμματα του φυτωρίου τους και τους πρώτους καρπούς τους έδωσαν με φασόν για χυμό, λικέρ, σταφίδα. Τα πρώτα τους προϊόντα τα μοιράστηκαν μεταξύ τους. Μέχρι το 2015 ελπίζουν να έχουν στήσει τη δική τους μονάδα με ξηραντήριο και αποχυμωτήριο. Περίπου τον Απρίλιο περιμένουν την ένταξή τους στο ΕΣΠΑ για να ξεκινήσουν τη μονάδα τους στην Κατερίνη. Το κόστος δεν είναι και πολύ μεγάλο, σύμφωνα με τον κ. Βαφείδη, φτάνει το 1,5 εκ. ευρώ, ενώ θα δημιουργηθούν και 50 θέσεις εργασίας. Όσον αφορά τη διάθεση έχουν κάνει συμφωνίες με δύο εταιρείες στη Λάρισα για να μπει το προϊόν στα ράφια τους. Θα πάνε σε εκθέσεις με δική τους ονομασία και συνταγή, ενώ έχουν βλέψεις και για εξαγωγή.

Επιστρέφοντας στην παραγωγή, τη συγκομιδή και τη μεταφορά των καρπών, θα την αναλαμβάνει ο συνεταιρισμός. Του χρόνου σκοπεύουν να αγοράσουν δύο μηχανήματα για το μάζεμα του καρπού. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρώτα έξοδα για δέκα στρέμματα αρχικά είναι στα 6.000 με 7.000 ευρώ. Σύμφωνα με τον κ. Βαφείδη, το κόστος ανά δέντρο περίπου 2 ευρώ. Μετά τον τρίτο με τέταρτο χρόνο αρχίζει η καλλιέργεια να «βγάζει τα λεφτά της».

Τι είναι η αρώνια

Η αρώνια είναι ένας θάμνος που αναπτύσσεται σε υγρές περιοχές και κυρίως σε όξινα εδάφη. Τα πρώτα φυτά έφτασαν από τη Βουλγαρία προ ετών στο αγρόκτημα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στη Χαλκιδική. Δεν έχει μεγάλες καλλιεργητικές απαιτήσεις και μπορεί να καλλιεργηθεί σε διαφορετικά κλίματα (ξηρά ή υγρά) και εδάφη (αμμώδη ως πηλώδη, όξινα, ουδέτερα, αλκαλικά). Ευδοκιμεί και αναπτύσσεται ταχύτερα σε υγρά, ελαφρά και τυρφώδη εδάφη και ενώ απαιτεί ηλιοφάνεια, ευδοκιμεί και σε ημίσκιο περιβάλλον. Αντέχει στον παγετό, δεν θέλει πολύ κλάδεμα, αλλά ούτε και πολύ νερό. Χημικά λιπάσματα δεν χρειάζονται, γιατί κατά κανόνα η καλλιέργεια αρώνιας γίνεται βιολογικά.

Η μορφή του θάμνου είναι σφαιρική, που αυξάνεται διαρκώς με την έκπτυξη νέων βλαστών σαν παραφυάδες στη βάση του φυτού. Το φύλλωμα της αρώνιας είναι σκούρο πράσινο, που γίνεται λαμπερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ γίνεται κόκκινο το φθινόπωρο πριν πέσει. Οι καρποί συγκομίζονται μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου, με τα χέρια ή με μηχανικά μέσα, με τη βοήθεια μιας μηχανής που χρησιμοποιείται για τη συγκομιδή και άλλων μικρών καρπών. Ο καρπός είναι πολύτιμος για τη φαρμακοβιομηχανία, ενώ τα εκχυλίσματα των φύλλων και των καρπών έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, είναι πλούσιες σε βιταμίνη C.

Χρησιμοποιούνται σε πολλές ασθένειες, όπως φλεγμονές, καρδιοπάθειες, διαβήτη, για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, ρευματισμών, αλλεργιών αλλά και για τη μείωση της χοληστερίνης. Στο εξωτερικό η αρώνια φαίνεται πως είναι ιδιαιτέρως αγαπητή. Στη Ρωσία, την Τσεχία, τη Λιθουανία αλλά και την Πολωνία, όπου καλλιεργείται σε χιλιάδες στρέμματα. Μάλιστα, στη Λιθουανία παρασκευάζεται κρασί από τους καρπούς που ονομάζεται “Aronijos” που συνιστάται για πρόληψη από καρδιοπάθειες. Μεγάλες εκτάσεις υπάρχουν επίσης στις ΗΠΑ, από όπου εισήχθη στην Ευρώπη, πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχικά ως καλλωπιστικό φυτό.

Όμως στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης χρησιμοποιήθηκε ως φαρμακευτικό φυτό και είναι χαρακτηριστικό πως εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα καλλιεργούνται σήμερα στη Σιβηρία, ενδεικτικό ότι αντέχει και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Στις γειτονικές, βαλκανικές χώρες χρησιμοποιούν τους καρπούς για να παρασκευάσουν μαρμελάδα ή γλυκά.