Στο προσκήνιο η χωρο(α)ταξία των ΑΠΕ

Χωρίς διασύνδεση με την υπόλοιπη Ελλάδα και χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, στην Κρήτη οι Aνανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αναπτύσσονται με τρόπο άναρθρο, κακόγουστο και αναποτελεσματικό, διχάζοντας την τοπική κοινωνία και κάνοντας αντιληπτό με σκληρό τρόπο, το τεράστιο έλλειμμα πολιτικής και σε αυτόν τον τομέα.

ΤΗΣ ΦΑΝΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΑΚΗ

Ελλάδα: Η χώρα του ανέμου, του νερού και του ήλιου κι όμως η πιο εξαρτημένη από υδρογονάνθρακες χώρα της Ε.Ε. Το δεχόμαστε ως ακόμα ένα ελληνικό παράδοξο; Ή μήπως έχει έρθει επιτέλους η ώρα να πάρουμε στα σοβαρά τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα; Την ώρα που οι «συμπάσχοντες» Πορτογάλοι σε αυτήν τη δύσκολη οικονομική συγκυρία εκμεταλλεύονται σε πολύ σημαντικό βαθμό τις ΑΠΕ προς όφελός τους, στη χώρα μας το τοπίο συνθέτουν δικαστικές διαμάχες, σπασμωδικές κινήσεις, μεμονωμένες πρωτοβουλίες και συναγωνισμός «οικολογικής συνείδησης» ανάμεσα σε πολίτες και πολιτικούς.

Στην Κρήτη, το φαινόμενο είναι ακόμα πιο έντονο, καθώς πρόκειται για μια περιοχή που οι τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης των ΑΠΕ που παρουσιάζει, παραμένουν ανεκμετάλλευτες, με την ενεργειακή εξάρτηση του νησιού από το πετρέλαιο να φτάνει το 81% το 2011. «Αυτή τη στιγμή στην Περιφέρεια έχουν κατατεθεί άπειρα αιτήματα για ΑΠΕ. Ο κόσμος δείχνει τεράστιο ενδιαφέρον. Τα περισσότερα αφορούν φωτοβολταϊκά αλλά υπάρχουν προτάσεις και για αιολικά πάρκα και για υβριδικούς σταθμούς», δηλώνει ο κ. Νίκος Καλογερής, αντιπεριφερειάρχης Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης. «Όλα δείχνουν ότι υπάρχει τεράστιο περιθώριο για ανάπτυξη. Όμως αν προχωρήσουμε χωρίς σχεδιασμό, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές και για τον άνθρωπο και για το περιβάλλον», συμπληρώνει. Ωστόσο, η ανάγκη για χωροταξικό σχεδιασμό των ΑΠΕ, παρόλο που έχει γίνει αντιληπτή εδώ και πολλά χρονιά, δεν έχει ικανοποιηθεί, επειδή καμιά ηγεσία ως τώρα δεν ήταν διατεθειμένη να αγγίξει ένα θέμα που σε όλες τις χώρες όπου τέθηκε, αποτέλεσε αντικείμενο βαθιάς κοινωνικής αντιπαράθεσης, με τεράστιο πολιτικό κόστος.

Προσφυγή για τα αιολικά πάρκα

Έτσι, ενώ το επιχειρηματικό ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ΑΠΕ διαρκώς αυξάνεται, προ ημερών το σχέδιο δημιουργίας αιολικού πάρκου με 400 περίπου ανεμογεννήτριες, προσέκρουσε στην προσφυγή στο ΣτΕ τριών χιλιάδων κατοίκων και περιβαλλοντικών οργανώσεων του νησιού, με το επιχείρημα ότι τα αιολικά πάρκα βλάπτουν «δραστικά, καθολικά και ανεπανόρθωτα» την ποιότητα της ζωής τους, την προσωπικότητά τους και το δικαίωμά τους για ένα περιβάλλον υγιές, αρμονικό και βιώσιμο. Στην προσφυγή τους υποστηρίζουν ότι το 55% των αιολικών πάρκων πρόκειται να εγκατασταθεί σε περιοχές του προστατευόμενου Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου «Natura 2000» όπως και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), ενώ ακόμα ένα 20% προγραμματίζεται να εγκατασταθεί στον Ψηλορείτη, όπου από το 2001 έχει ενταχθεί στο Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και στο Δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO.

Περιβαλλοντική μελέτη

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ανέθεσε στο Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης την εκπόνηση μελέτης για τη «Βιώσιμη χωροθέτηση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής των ΑΠΕ στην Κρήτη». Συγκεντρώνοντας για πρώτη φορά όλους τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που πρέπει να τεθούν στην Κρήτη, η μελέτη απεικόνισης προσδιόρισε τον όγκο των ΑΠΕ που μπορούν να αναπτυχθούν στο νησί, φανερώνοντας ότι πράγματι τα περιθώρια είναι τεράστια:

«Είναι πραγματικά πολύ μεγάλο το μέγεθος, μιλάμε για πολλές χιλιάδες μεγαβάτ, αλλά η πρόταση η δική μας είναι να δοθούν στο μέγιστο δυνατό 800 μεγαβάτ» τόνισε ο καθηγητής Θεοχάρης Τσούτσος, δ/ντης του εργαστηρίου, κατά την παρουσίαση της μελέτης, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «Καμία ανάπτυξη των ΑΠΕ, δεν μπορεί να γίνει χωρίς την κοινωνία» και τονίζοντας ότι ο σεβασμός στο περιβάλλον αποτελεί βασικό άξονα της μελέτης και λόγω του φυσικού κάλους του νησιού αλλά και λόγω της αλληλεξάρτησης της τουριστικής ανάπτυξης της Κρήτης με το φυσικό περιβάλλον.

ΑΠΕ και τουρισμός

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο αντιπεριφερειάρχης κ. Καλογερής, τονίζει: «Το νησί έχει διαμορφώσει εδώ και χρόνια, ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα ως προορισμός. Ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της οικονομίας μας και επ ουδενί δεν θέλουμε να διαταραχθεί από την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτό μπορεί να συμβεί. Τοσα χρόνια, ακολουθούμε ένα μοντέλο ήπιας ανάπτυξης που προβάλλει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού. Αυτό το μοντέλο δεν θέλουμε να αλλοιωθεί». Γι' αυτό το λόγο, όπως εξηγεί, η μελέτη του Πολυτεχνείου γίνεται με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και τα αποτελέσματά της θα ενσωματωθούν στο σχεδιασμό της Περιφέρειας. Είναι καιρός όμως να σκεφτούμε ως κοινωνία αν θέλουμε να κάνουμε πραγματικότητα το όραμα της μετατροπής της Κρήτης σε “πράσινο νησί”, να αποφασίσουμε τί είδους ανάπτυξη θέλουμε, όπως τόνισαν και οι ερευνητές του Πολυτεχνείου κατά την παρουσίαση της μελέτης.

Γενικό Χωροταξικό Κρήτης

Η Περιφέρεια ήδη έχει ξεκινήσει το σχεδιασμό του “Γενικού Χωροταξικού Κρήτης”, στο οποίο πρόκειται να συμπεριληφθούν όλα τα ερευνητικά δεδομένα και τα συμπεράσματα της μελέτης, που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα μέσα του έτους, τονίζει ο κ. Καλογερής: «Έχουμε τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα, τα οποία μελετάμε, ενώ παράλληλα βρισκόμαστε σε διαρκή διαβούλευση με περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς της αυτοδιοίκησης», εξηγεί.

Ο ρόλος της ΡΑΕ

«Δεν μπορούμε ωστόσο να μιλάμε για ανάπτυξη των ΑΠΕ χωρίς ενεργειακό σχεδιασμό σε εθνικό επίπεδο», σημειώνει ο κ. Καλογερής. «Για την Κρήτη η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) πρέπει να εκπονήσει έναν ρεαλιστικό σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα, δηλαδή και την ενδεχόμενη ύπαρξη κοιτασμάτων, και την πολύ σοβαρή πιθανότητα του να γίνει η Κρήτη κόμβος μεταφοράς ενέργειας προς την Ευρώπη από άλλες χώρες και κυρίως από το Ισραήλ» εξηγεί, τονίζοντας ότι όλα αυτά τα δεδομένα είναι αλληλένδετα και πρέπει να εξεταστούν συνολικά. Ούτως ή άλλως, το ζήτημα της διασύνδεσης της Κρήτης με το Ηπειρωτικό Σύστημα, συζητιέται εδώ και δύο δεκαετίες, χωρίς ουσιαστικά να έχει ληφθεί καμία απόφαση.

Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα η ΡΑΕ έδωσε στη δημοσιότητα μελέτη, βάσει της οποίας η διασύνδεση της Κρήτης είναι και επιβεβλημένη αλλά και συμφέρουσα έναντι του πλάνου της αυτόνομης ανάπτυξης που εξετάστηκε και πρέπει να ξεκινήσει άμεσα. «Οι αποφάσεις που πρόκειται να ληφθούν πρέπει να ισορροπήσουν όλες τις ανάγκες, να κινητοποιήσουν την κοινωνία θετικά προς τις ΑΠΕ και να βάλουν τον τόπο μας σε μια αναπτυξιακή τροχιά, εναρμονισμένη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του», καταλήγει ο κ. Καλογερής.