Μια ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη

Ιστορικά η Θεσσαλονίκη αποτελούσε κέντρο διακίνησης αγαθών στη γύρω περιοχή. Σήμερα, τα Βαλκάνια κρύβουν ευκαιρίες σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων, τις οποίες δεν πρέπει να χάσει η Ελλάδα και μάλιστα σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων είναι το μεγάλο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια. Οι Ελληνες παραγωγοί, έστω και με δυσκολίες, έχουν καταφέρει να εξάγουν σε όλο σχεδόν τον κόσμο, χωρίς όμως να έχουν καταφέρει να πετύχουν μια σταθερή αύξηση, στηριζόμενοι στα κλασικά ελληνικά προϊόντα, όπως λάδι, κρασί, φέτα κ.λπ.

Μετά την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και στα Βαλκάνια δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα για τον πρωτογενή τομέα. Και ενώ στην αρχή η χώρα μας έκανε μια προσπάθεια να κυριαρχήσει στις βαλκανικές αγορές, το σχέδιο μάλλον έχει «βαλτώσει», με αποτέλεσμα σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Σκόπια, αλλά και Αλβανία άλλες χώρες να επενδύουν στον πρωτογενή τομέα, αγοράζοντας χιλιάδες στρέμματα, τα οποία προορίζονται για κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες, για αμπέλια, αλλά και για καλλιέργειες προϊόντων, όπως τα σπαράγγια κ.λπ.

Η Ελλάδα δεν κατάφερε να μετατρέψει τα Βαλκάνια σε «ενδοχώρα» της, με αποτέλεσμα σήμερα να εισάγει από χώρες όπως η Αλβανία και η Βουλγαρία μέχρι και αρωματικά φυτά! Βεβαίως, ακόμη οι εξαγωγές προς τις βαλκανικές χώρες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, αλλά για να διατηρηθούν και να αυξηθούν ακόμη περισσότερο θα πρέπει όλα να ανασχεδιαστούν, να γίνουν νέες έρευνες αγοράς και να υπάρξει ένας σοβαρός σχεδιασμός εξαγωγών στις γειτονικές χώρες.

Έχουμε ακόμα δρόμο...

Οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων στα Βαλκάνια, το 2013, υπολογίζονται σε 718 εκατ. ευρώ, ποσό που αυξάνεται κατά 5,3% χρόνο με το χρόνο. Αν και η Ελλάδα είναι –θεωρητικά τουλάχιστον– η πιο καλά οργανωμένη χώρα της περιοχής στον αγροτικό τομέα, τελικά έχει καταφέρει στο σύνολο της βαλκανικής αγοράς αγροτικών προϊόντων το μερίδιο για τα ελληνικά προϊόντα να αντιστοιχεί μόλις στο 5%. Συνολικά, οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων στις αγορές των βαλκανικών χωρών το 2013 έφτασαν σε αξία τα 13,7 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αυξάνεται κατά μέσο όρο σε επίπεδο πενταετίας με 7,3%.

Τα «δυνατά χαρτιά» για ελληνικά αγροτικά προϊόντα που εξάγονται στα Βαλκάνια είναι οι νωποί καρποί και φρούτα (μερίδιο 24% στις βαλκανικές αγροτικές εισαγωγές), τα παρασκευάσματα λαχανικών και φρούτων (13%) και τα καπνά (12%), ενώ μεγάλος ανταγωνισμός για τη χώρα μας εμφανίζεται στους κλάδους λίπη και έλαια, ιχθυηρά, ζάχαρα, ζαχαρώδη και ποτά.

Η Θεσσαλονίκη διαμετακομιστικό κέντρο

Η ανάπτυξη του οδικού δικτύου και κυρίως της Εγνατίας Οδού έχει διευκολύνει τα μέγιστα στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων απ’ όλη τη χώρα, τα οποία μπορούν να φτάσουν μέχρι τη «βαλκανική ενδοχώρα» οδικώς. Όμως, για τη διακίνηση των προϊόντων σημαντικό ρόλο παίζει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, το οποίο πάντα αποτελούσε σημαντικό κόμβο για όλη την περιοχή.

Η γεωγραφική θέση της Θεσσαλονίκης είναι τέτοια, που αποτελεί για τη χώρα μας ένα φυσικό πλεονέκτημα. Η Βόρεια Ελλάδα και η Θεσσαλονίκη έχει πλέον τη δυναμική, αλλά και εκείνες τις υποδομές, ώστε να προαχθεί σε ένα εξελιγμένο διαμετακομιστικό κέντρο (logistics hub), εξυπηρετώντας τις ανάγκες logistics της τεράστιας ενδοχώρας των Βαλκανίων, η οποία αφενός θα εισάγει μέσω του λιμανιού της Θεσσαλονίκης ένα μεγάλο μέρος των αναγκών της σε αγροτικά προϊόντα, αφετέρου θα εξάγει την αγροτική της παραγωγή στις διεθνείς αγορές: οι αγροτικές εξαγωγές των Βαλκανίων το 2013 υπολογίζονται σε 13,5 δισ. ευρώ και, όπως έχει γραφτεί πρόσφατα, «αυτό δημιουργεί μια μεγάλη ευκαιρία για την περιοχή μας, διότι logistics δεν σημαίνει μόνο μια απλή μεταφορά προϊόντων, αλλά και παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας (αποθήκευση εμπορευμάτων, ενεργητική τελειοποίηση, επαναπροώθηση κ.ά.).

Ανάπτυξη υποδομών

Όμως για να μετατραπεί η Θεσσαλονίκη σε διαμετακομιστικό κέντρο και να αξιοποιηθούν οι μεγάλες δυνατότητες της περιοχής, θα πρέπει να δημιουργηθούν σύγχρονες και ολοκληρωμένες δομές του συνόλου της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως συνδυασμένες μεταφορές, με επίκεντρο την αξιοποίηση του Λιμένα Θεσσαλονίκης.

Όπως έχει επισημανθεί το λιμάνι της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να ενταχθεί ξανά στις διεθνείς γραμμές, για να μη μιλάμε αργότερα για χαμένες ευκαιρίες.

Στις σημερινές συνθήκες, η Βόρεια Ελλάδα θα μπορούσε σύντομα να μετατραπεί σε μια στρατηγικής αξίας πύλη διάθεσης γεωργικών προϊόντων. Τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα έχουν αναξιοποίητη μέχρι σήμερα τη δυναμική στη βαλκανική ενδοχώρα, και μάλιστα σε μία περίοδο όπου χώρες όπως η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, ακόμη και η Ινδία, έχουν δείξει ενδιαφέρον για επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα.

Σε περίπτωση, δε, που γίνουν επενδύσεις από άλλες χώρες στην πτηνοτροφία και τη χοιροτροφία, τότε αυτοί οι κλάδοι στη χώρα μας θα αντιμετωπίσουν σοβαρότατα προβλήματα.