Το «κίνημα της πατάτας» ήταν η αρχή!

Την «όρεξη» καταναλωτών και παραγωγών φαίνεται πως άνοιξε το «κίνημα της πατάτας» εν μέσω οικονομικής κρίσης, καθώς σε ποσοστό άνω του 80% οι αγοραστές δηλώνουν ότι επιδιώκουν να προμηθεύονται αγροτικά προϊόντα απευθείας από τον παραγωγό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας του Τομέα Μεταφορών, Συγκοινωνιακής Υποδομής, Διαχείρισης Έργων και Ανάπτυξης, του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, τα οποία παρουσίασε το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, καταναλωτές και παραγωγοί στέκονται ιδιαίτερα στην ανάγκη οι αντίστοιχες δράσεις να πραγματοποιούνται στο μέλλον με αρτιότερη οργάνωση, καλύτερο χρονικό προγραμματισμό και συντονισμό, μέσω πιο ευέλικτων δικτύων διανομής και με καλύτερους όρους μεταφοράς.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 100 καταναλωτών και 65 παραγωγών (το 23% των δεύτερων είναι, σημειωτέον, απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης), που διενήργησαν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2012 οι Γεώργιος Γκάρος, Ευάγγελος Γενίτσαρης και Αριστοτέλης Νανιόπουλος, από το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ. Η εργασία της ομάδας, με τίτλο «Τα logistics των άμεσων πωλήσεων αγροδιαγροφικών προϊόντων: η περίπτωση του κινήματος της πατάτας», παρουσιάστηκε στο 6ο συνέδριο για την έρευνα στις μεταφορές, που διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη το Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών του ΕΚΕΤΑ και ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.

Να συνεχιστεί το «κίνημα»

Με βάση τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας, που παρουσίασε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η διάθεση των καταναλωτών για αγορές χωρίς μεσάζοντες είχε αρχίσει να «αφυπνίζεται» –κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης– και πριν από το «κίνημα της πατάτας». Συγκεκριμένα, το 33% των ερωτηθέντων (και κυρίως τα άτομα μέχρι 45 ετών) δήλωσαν ότι προσπαθούσαν και νωρίτερα να αγοράζουν είδη διατροφής πρώτης ανάγκης απευθείας από τους παραγωγούς. Ωστόσο, με το κίνημα το ποσοστό αυτό «απογειώθηκε»: πλέον, σε ποσοστό 85%, οι καταναλωτές υποστηρίζουν ότι προσπαθούν καθημερινά να παρακάμψουν τους μεσάζοντες, ενώ το 94% επισημαίνει ότι επιθυμεί να συνεχιστούν τέτοιες προσπάθειες, με πιο ένθερμους υποστηρικτές τα άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Καλές τιμές και ποιότητα, όχι όμως και οργάνωση

Η χαμηλή τιμή αγοράς επιβεβαιώνεται ότι αποτελεί το κυριότερο θέλγητρο: πάνω από εννέα στους δέκα (ποσοστό 93%) εκφράζουν την ικανοποίησή τους από τις τιμές αγοράς, ενώ επτά στους δέκα (72%) βρίσκουν ικανοποιητική και την ποιότητα των προϊόντων που αγόρασαν. Ωστόσο, η οργάνωση δεν φαίνεται να έχει πείσει τους καταναλωτές ως προς την αρτιότητά της. Μόνο οι μισοί, περίπου, απάντησαν ότι είναι ικανοποιημένοι από την εξυπηρέτηση και την οργάνωση του όλου εγχειρήματος. Γι’ αυτό, άλλωστε, στην πλειοψηφία τους ζήτησαν μεγαλύτερη ευελιξία σε χρονικό προγραμματισμό, σε ποσότητες και όρους μεταφοράς, προτάσεις που υποδεικνύουν ότι οι καταναλωτές αναγνωρίζουν και το ρόλο των μεσαζόντων για τη σωστή λειτουργία μιας εφοδιαστικής αλυσίδας.

Η άμεση ρευστότητα «έπεισε» τους παραγωγούς

Στο μεταξύ, από τους συμμετέχοντες στο «κίνημα της πατάτας» παραγωγούς (35 από τους 65 ερωτηθέντες), το 71% δήλωσε ικανοποιημένο σε σχέση με τον όγκο των πωλήσεων που πραγματοποίησε, καθώς και από την τιμή πώλησης. Το δε ποσοστό, που αφορά τον βαθμό ικανοποίησης από την επίτευξη άμεσης ρευστότητας, είναι 100%! Αντίθετα, οι παραγωγοί δεν εμφανίζονται ευχαριστημένοι από τους όρους μεταφοράς, αφού χρειάστηκε να αναλάβουν οι ίδιοι το κόστος, ενώ είχαν, επίσης, παράπονα από τη συνολική οργάνωση του εγχειρήματος, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι πρόκειται για καινούργια φαινόμενο στην αγορά, που παρουσιάζει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης.

Τι λένε οι παραγωγοί που δεν συμμετείχαν

Οι παραγωγοί που δεν συμμετείχαν στο «κίνημα της πατάτας» αιτιολόγησαν την απόφασή τους λέγοντας ότι δεν τους συνέφερε η τιμή στην οποία τους ζητήθηκε να διαθέσουν το προϊόν τους. Παράλληλα, αγρότες που έχουν ήδη βρει εναλλακτικά κανάλια προώθησης των προϊόντων τους, κυρίως προς αγορές του εξωτερικού, όπως οι παραγωγοί ελαιολάδου, ήταν γενικότερα πιο επιφυλακτικοί και με το χαμηλότερο βαθμό ικανοποίησης.

Ασχέτως αν συμμετείχαν ή όχι στις άμεσες πωλήσεις, πάντως, οι περισσότεροι παραγωγοί δήλωσαν ότι τέτοιες κινήσεις κατάργησης των μεσαζόντων θα έπρεπε να συνεχιστούν και στο μέλλον. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων δήλωσε με ενθουσιασμό την επιθυμία της για τη συνέχιση τέτοιων δράσεων.

Στρατηγική βελτίωσης

Με βάση και τα ευρήματα της μελέτης, η ομάδα του ΑΠΘ προτείνει στην εργασία της συγκεκριμένη στρατηγική για τη βελτίωση των όρων λειτουργίας των άμεσων πωλήσεων τύπου «κινήματος της πατάτας», εισηγούμενη μεταξύ άλλων τα εξής:

1) δημιουργία ανοιχτών χώρων διανομής, με διαμορφωμένη είσοδο και έξοδο, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή ροή των αγοραστών,

2) εγκατάσταση –προσωρινών έστω– υποδομών, όπως μεγάλων υπόστεγων σε ρόλο π.χ., αποθήκης, με ταμεία πριν από τους χώρους της φυσικής διανομής, κάδους απορριμμάτων και εγκαταστάσεις υγιεινής,

3) έμφαση στον τρόπο εργασίας του προσωπικού, το οποίο μέχρι σήμερα αποτελείται από εθελοντές, που διαθέτουν προσωπικό χρόνο,

4) βελτίωση των όρων μεταφοράς,

5) διαδικασίες ελέγχου της νομιμότητας και εγκυρότητας κάθε οργάνωσης, καθώς και της φορολόγησης των συναλλαγών εντός αυτής.