Οι συμφωνίες χτίζουν τιμές στη βιομηχανική ντομάτα

Του ΝIΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠIΔΗ

(filippidis@pqaragogi.net)

Οι περισσότεροι παραγωγοί κατάφεραν στο παρά πέντε της έναρξης της καλλιέργειας να λάβουν τα χρωστούμενα της περυσινής περιόδου, ωστόσο ακόμα δεν γνωρίζουν τις διαθέσεις των περισσότερων μεταποιητικών επιχειρήσεων για τη νέα εμπορική περίοδο. Ειδικά σε ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, όπως στην Ηλεία, δεν γνώριζαν οι αγρότες μέχρι και την τελευταία στιγμή εάν θα μπορούν να καλλιεργήσουν και φέτος σε ορισμένα δημόσια κτήματα όπου φυτεύεται το 40% της παραγωγής του nομού. Προβληματισμός υπάρχει και σε Νομούς της Βόρειας Ελλάδας, καθώς τα «φέσια» δύο χρόνων που τους έχουν αφήσει οι μεταποιητικές βιομηχανίες της περιοχής «πνίγουν» τους καλλιεργητές.

Στους κερδισμένους της χρονιάς φαίνεται ότι θα είναι οι Θεσσαλοί ντοματοπαραγωγοί, οι οποίοι μέσω του νέου δυναμικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Θεσσαλών Τοματοπαραγωγών «ΘΕΣΤΟ», έκλεισαν τις πρώτες συμφωνίες της χρονιάς με τις βιομηχανίες ντομάτας σε τιμές έως και 2 ευρώ αυξημένες, ανάλογα με τα brix και την απόσταση από το εργοστάσιο. Η δημοσιοποίηση των πέντε προτάσεων προς τους παραγωγούς εκτιμάται ότι θα έχει ως συνέπεια ακόμα μεγαλύτερο «ανταγωνισμό» από την πλευρά των βιομηχανιών, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι η φετινή παραγωγή θα είναι σημαντικά μειωμένη σε σχέση με πέρσι.

Οι τιμές

Αυξημένες σε σχέση με πέρσι είναι οι τιμές βιομηχανικής ντομάτας που εξασφάλισε για τους παραγωγούς-μέλη του ο νεοσύστατος Αγροτικός Συνεταιρισμός Θεσσαλών Τοματοπαραγωγών «ΘΕΣΤΟ». Για παράδειγμα, η βιομηχανία ντοματοπολτού ΑΒΕΚ Νομικός (εργοστάσιο Δομοκού) θα παραλάβει φορτία σοδειάς 2013 με 4-4,79 Brix και θα πληρώσει με 72 ευρώ ανά τόνο, ενώ πέρσι η ίδια κατηγορία ποιότητας ήταν χωρισμένη στα δύο:

α) για 4,00-4,39 brix η τιμή ήταν 65,50 ευρώ/τόνο και

β) για 4,40-4,79 brix η τιμή ήταν 71,50 ευρώ/τόνο, δηλαδή το κέρδος για τον παραγωγό μπορεί και τα 6,5 ευρώ τον τόνο.

Η βιομηχανία μεταποίησης «Ντάμαβαντ» θα παραλάβει όλες τις ντομάτες, ανεξαρτήτως brix, στα 78 ευρώ ανά τόνο. Επίσης, η βιομηχανία Ευρωπαϊκά Τρόφιμα «Λαδάς)» θα πληρώσει τους παραγωγούς της Λάρισας 72 ευρώ/τόνο και τους παραγωγούς των Φαρσάλων 74 ευρώ/τόνο ανεξαρτήτως brix. Στον πίνακα με τις προτάσεις των πέντε εταιρειών προς τα μέλη του «ΘΕΣΤΟ», διαπιστώνεται ότι οι επιχειρήσεις προσπαθούν να προσελκύσουν τους παραγωγούς ακόμα και με πίστωση στα εφόδια, ενώ όλες πληρώνουν τα μεταφορικά. Βέβαια, το αποτέλεσμα αυτό έχει σχέση και με τη διαπραγμάτευση που έχει κάνει ο «ΘΕΣΤΟ» μέχρι στιγμής.

Προβλήματα

Στο Νομό Ηλείας η πρόβλεψη για την καλλιέργεια είναι δύσκολη, καθώς έχει προκύψει ένα πρόβλημα με τη διανομή των δημόσιων αγροκτημάτων των αποξηραμένων Λιμνών Μουριάς, Κάστας και Αγουλινίτσας, όπου καλλιεργείται το 30 με 40% της ντομάτας. Το πρόβλημα είναι μεγάλο, καθώς στις εκτάσεις αυτές καλλιεργείται περίπου το 40% της βιομηχανικής ντομάτας της περιοχής.

Στη βόρεια Ελλάδα τα προβλήματα είναι ακόμα μεγαλύτερα, καθώς πολλές Ομάδες Παραγωγών σε Έβρο, Κομοτηνή και Σέρρες οδηγούνται σε διάλυση λόγω των οφειλών των βιομηχανιών, καθώς οι παραγωγοί έχουν μείνει απλήρωτοι από τις σοδειές του 2010 και του 2011. Η καλλιέργεια της βιομηχανικής ντομάτας άρχισε να εγκαταλείπεται πρώτα από τη Ξάνθη, με το κλείσιμο της ΣΕΒΑΘ, στη συνέχεια έκλεισε η ΣΕΚΟ Δράμας και τώρα τα «φέσια» που έχουν αφήσει δύο μεταποιητικές βιομηχανίες έδωσαν τη χαριστική βολή στις Ομάδες Παραγωγών της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Βισαλτίας και του Τυχερού Έβρου.

Ήδη, υπάρχουν πληροφορίες, ότι οι Τούρκοι έμποροι αγοράζουν όλο τον εξοπλισμό, μηχανήματα συγκομιδής και σποράς της ντομάτας, προκειμένου να αναπτύξουν εκεί την καλλιέργεια, παράλληλα με την ανάπτυξη των δικών τους εργοστασίων ντοματοπολτού. Όλη η διαδικασία παραγωγής του ντοματοπολτού μεταφέρεται στη γειτονική χώρα, που δείχνει να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες.

Η παραγωγή

Η παραγωγή ντομάτας για μεταποίηση, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κατείχε περίοπτη θέση μεταξύ των κλάδων της αγροτικής οικονομίας της χώρας, για μια μεγάλη σειρά ετών έως και το έτος 2004, χρονιά που αποτέλεσε αφετηρία συνεχούς πτωτικής πορείας.

Έτσι, ενώ το 2004 καλλιεργήθηκαν 183.000 στρέμματα με παραγωγή 1.187.000 τόνους πρώτης ύλης και 237.000 τόνους τελικών προϊόντων, το 2011 κατέληξε να καλλιεργηθεί έκταση μόλις 40.000 στρεμμάτων με παραγωγή 330.000 τόνους σε πρώτη ύλη και 84.000 τόνους σε τελικά προϊόντα. Όσον αφορά την εμπορία των τελικών προϊόντων που παράγονται με βάση τη βιομηχανική ντομάτα και σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά το έτος 2009 εξήχθησαν 42.306 τόνοι με μέση τιμή πώλησης 760 ευρώ/τόνο, ενώ το 2010 οι εξαγωγές ανήλθαν σε 59.500 τόνους με μέση τιμή 782 ευρώ/τόνο.

Για τα ίδια έτη οι εισαγωγές τελικών προϊόντων που παράγονται με βάση τη βιομηχανική ντομάτα ανήλθαν σε 13.562 τόνους με μέση τιμή αγοράς 948 ευρώ/τόνο και 15.592 ευρώ/τόνο και 898 ευρώ/τόνο αντίστοιχα. Οι παράγοντες που οδήγησαν σε μείωση της καλλιέργειας βιομηχανικής ντομάτας είναι αφενός η αναθεώρηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) οπωροκηπευτικών το 2007 και η εθνική επιλογή διατήρησης της συνδεδεμένης ενίσχυσης σε ποσοστό 30% και για 3 χρόνια, έως και την 31/12/2010, η οποία δημιούργησε συγκριτικό μειονέκτημα με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της καλλιέργειας από τους παραδοσιακούς της καλλιεργητές και αφετέρου ο έντονος ανταγωνισμός από την Κίνα, η οποία αύξησε υπέρμετρα την παραγωγή πρώτης ύλης καθώς και τις εξαγωγές της σε τελικά προϊόντα, προσφέροντας τιμές που είναι πολύ κατώτερες ακόμα και από το κόστος παραγωγής των ευρωπαϊκών βιομηχανιών μεταποίησης. Επιπρόσθετα δε, μετά την πλήρη αποδέσμευση της ενίσχυσης, από την 01/01/2011, προστέθηκε πλέον και ο ανταγωνισμός από την Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Οι μεταποιητικές μονάδες της χώρας μας

Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας: Ελληνική Εταιρεία Κονσερβών ΑΕ «ΚΥΚΝΟΣ»: Συγκέντρωσε πέρσι 35.000 τόνους βιομηχανικής ντομάτας από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς Ηλείας και Γαστούνης Ονομαστής Προέλευσης (Ο.Π.) προϊόντων προς μεταποίηση. Η έκταση που αντιστοιχεί στην παραπάνω ποσότητα ανέρχεται στα 3.700-4.000 στρέμματα. Οι συμφωνηθείσες τιμές κυμαίνονταν κατά μέσο όρο περίπου 86 ευρώ/τόνος.

UNILEVER Α.Ε. (πρώην ΕΛΑΝΘΗ ΑΕΒΕ): Οι προς μεταποίηση ντομάτες παραδόθηκαν στο εργοστάσιο Γαστούνης του Νομού Ηλείας, με την ποσότητα να φτάνει τους 40-45.000 τόνους, που αντιστοιχούν σε 4.500-5.000 στρέμματα καλλιεργούμενης έκτασης και οι τιμές που δόθηκαν είναι κατά μέσο όρο 85 ευρώ.

Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας:

ΤΟΜΑΤΟΛ ΑΒΕΕ: Εδρεύει στα Φάρσαλα του Νομού Λαρίσης, παρέλαβε περίπου 15.000-20.000 τόνους πρώτης ύλης που καλλιεργήθηκε σε περίπου 2.000 στρέμματα και κατά μέσο όρο η τιμή που δόθηκε φτάνει τα 80 ευρώ/τόνος.

MAST FOODS ABEEE: Εδρεύει στον Πλάτανο Αλμυρού του Νομού Μαγνησίας, προμηθεύτηκε 10.000 τόνους πρώτη ύλη από την Ο.Π. Βόλου, Ο.Π. Λάρισας, Ο.Π. Αλμυρού και Ο.Π. Δήμητρα. Η ως άνω ποσότητα προήλθε από έκταση περίπου 1.500στρ και η κατώτατη τιμή που ανακοινώθηκε από την βιομηχανία είναι τα 65 ευρώ/τόνο για τα 4,00 brix.

ΝΤΑΜΑΒΑΝΤ ΕΠΕ: Εδρεύει στα Φίλια Σοφάδων του Νομού Καρδίτσας, παρέλαβε 40.000 τόνους πρώτης ύλης από τις Ο.Π. «Η ΔΗΜΗΤΡΑ» την ΕΑΣ Λάρισας-Τυρνάβου-Αγιάς, την Ο.Π. «ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΣ» και από μεμονωμένους παραγωγούς. Η τιμή έφτασε τα 80 ευρώ/τόνο ανεξαρτήτως brix.

Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας:

Εταιρεία ΝΟΜΙΚΟΣ ΑΕ: Εδρεύει στο Δομοκό του Νομού Φθιώτιδας παρέλαβε 153.000 τόνους πρώτης ύλης από τις συνεργαζόμενες ΕΑΣ ΛΑΡΙΣΑΣ-ΤΥΡΝΑΒΟΥ-ΑΓΙΑΣ, την Ο.Π. «Η ΔΗΜΗΤΡΑ» Ο.Π «ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΣ» , ΕΑΣ ΒΟΛΟΥ, ΑΣΟΠ Τέως Λίμνης ΞΥΝΙΑΔΑΣ, ΑΣΟΠ ΕΝΙΠΕΑΣ, ΕΑΣ ΛΑΜΙΑΣ, ΕΑΣ ΑΛΜΥΡΟΥ, ΕΓΣ ΘΗΒΑΣ, ΕΓΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ και μεμονωμένους παραγωγούς.

Α.Ε ΚΩΠΑΙΣ (συμφερόντων της ΝΟΜΙΚΟΣ ΑΕ): Εδρεύει στην Αλίαρτο του Νομού Βοιωτίας, παρέλαβε 81.000 τόνους πρώτης ύλης. Και οι δύο παραπάνω εταιρείες πλήρωσαν σε σχέση με τα brix αλλά και σε σχέση την απόσταση, κατά μέσο όρο από 78-81 ευρώ/τόνο για την ΝΟΜΙΚΟΣ ΑΕ, ενώ για την ΚΩΠΑΪΣ από 84-88 ευρώ/τόνο αντίστοιχα.

Στη Βόρεια Ελλάδα θα δραστηριοποιηθεί: Εταιρεία ΝΟΣΤΟΣ ΑΕ: Εδρεύει στο Νομό Σερρών παρέλαβε 3.000 τόνους, κυρίως από μεμονωμένους παραγωγού,ς χωρίς να δεσμεύονται τα συμβαλλόμενα μέρη από σύμβαση μεταποίησης, σε τιμή από 74 έως 80 ευρώ ανά τόνο.