Βυθίζεται η ελληνική κτηνοτροφία

Του Νίκου Φιλιππίδη

Σε «σπιράλ θανάτου» βυθίζεται η ελληνική κτηνοτροφία. Το κόστος παραγωγής, όχι μόνο δε μειώθηκε, αλλά προέκυψαν και νέες επιβαρύνσεις, όπως η αύξηση του ηλεκτρικού ρεύματος. Την ίδια στιγμή, οι τιμές των ζωοτροφών πετούν στα ύψη και τα φέσια καταρρεουσών γαλακτοβιομηχανιών (ΑΓΝΟ), δίνουν στο πρόβλημα εκρηκτικές διαστάσεις.

Το πιο «καυτό» θέμα πάντως των Ελλήνων κτηνοτρόφων παραμένει η αδυναμία τους να αντεπεξέλθουν στα φορολογικά βάρη, σε συνδυασμό με τις υποχρεώσεις προς τις τράπεζες, που έχουν δημιουργήσει τα προηγούμενα χρόνια, με σκοπό να στηρίξουν την εκμετάλλευσή τους. Σύμμαχός τους ωστόσο, δεν στέκεται ούτε η τύχη. Οι βροχοπτώσεις το τελευταίο διάστημα εντείνονται, με αποτέλεσμα ο χειμώνας να φέρνει πρόσθετες επιβαρύνσεις, για τον απλό λόγο, ότι τις ημέρες που βρέχει τα ζώα παραμένουν σταβλισμένα, καταναλώνοντας ζωοτροφές.

Στο ναδίρ οι τιμές

Βάσει των επίσημων στοιχείων του Ελληνικού Οργανισμού Γάλακτος και κρέατος οι τιμές παραγωγού στο αγελαδινό γάλα μέσα στο 2012 άγγιξαν τα 45 λεπτά, κατά μέσο όρο. Ωστόσο, στη διαδρομή από το στάβλο και την κτηνοτροφική μονάδα μέχρι το… ψυγείο του σούπερ μάρκετ, ακριβαίνει και μάλιστα αρκετά, κάτι που αποδεικνύουν τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών του Υπουργείου Ανάπτυξης. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, το ένα λίτρο γάλα πλήρες αγελαδινό φτάνει να το αγοράζει ο καταναλωτής ακόμη και προς 1,59 ευρώ, γεγονός που αποδεικνύει ότι το πρόβλημα της ψαλίδας τιμών ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση και μάλιστα έντονο με χαμένους τόσο τους κτηνοτρόφους όσο και τους καταναλωτές.

Οι τιμές παραγωγού πέφτουν και στο πρόβειο γάλα. Από 1 ευρώ το κιλό που είχε πριν λίγα χρόνια έπεσε πέρυσι σε κάποιες περιοχές της χώρας στα 80 λεπτά το κιλό περίπου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα λίτρο πρόβειο γάλα πωλούνταν το 1999 προς 300-320 δρχ./κιλό, ενώ φέτος πωλούνταν στα 95 λεπτά/κιλό δηλαδή στις 323 δρχ. ανά κιλό.

«Πετούν» οι ζωοτροφές

Σε δεινή θέση βρίσκονται οι μικρομεσαίοι κτηνοτρόφοι και μέρα με τη μέρα πληθαίνουν οι περιπτώσεις που δεν έχουν χρήματα για να ταΐσουν τα ζώα τους. Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Γάλακτος και Κρέατος (ΕΛΟΓΑΚ), κατά το 2012, σε σχέση με το 2011, σημειώθηκε πτώση κατά 5.000 τόνους στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή μειώθηκε από τους 585 στους 579 χιλιάδες τόνους. Η μείωση της παραγωγής γάλακτος αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην εγκατάλειψη της παραγωγής από πολλούς κτηνοτρόφους και την αδυναμία των παραγωγών να ανταποκριθούν στο κόστος των ζωοτροφών. Τα ζώα υποσιτίζονται κι έτσι παράγουν λιγότερο γάλα.

Οι τιμές στις ζωοτροφές, τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί πάρα πολύ λόγω των διεθνών χρηματιστηριακών παιχνιδιών στα δημητριακά και της μονοπώλησής τους από μια «χούφτα» εμπόρων, θέμα το οποίο βρίσκεται ήδη στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Για παράδειγμα, μόνο στο διάστημα ενός έτους - από τον Ιούνιο του 2010 μέχρι τον Ιούνιο του 2011 - οι τιμές στις ζωοτροφές ανέβηκαν σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής στο καλαμπόκι κατά 32,2%, στο κριθάρι κατά 24,5%, στο πίτουρο κατά 24% και στο σανό κατά 12,6%.

Στο κόκκινο τα δάνεια

Στο «κόκκινο» όσον αφορά στο δανεισμό τους από τις τράπεζες παραμένουν οι κτηνοτρόφοι. Είναι ενδεικτικό πως τα χρέη των παραγωγών ξεπερνούν σήμερα τα 1 δισ. ευρώ. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας επανήλθε παράλληλα και στην πρότασή του για λύση στο θέμα των κτηνοτροφικών χρεών. Συγκεκριμένα, οι κτηνοτρόφοι ζητούν κούρεμα του 50% του κεφαλαίου και του συνόλου των τόκων υπερημερίας και εκτός αυτού αποπληρωμή του υπολοίπου 50% σε 15 χρόνια με χαμηλό επιτόκιο και τα 3 πρώτα χρόνια πληρωμή μόνο των τόκων.

Προσωρινή ανάσα δίνει στον κλάδο το πάγωμα στις εφορίες των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την παλαιά ΑΤΕ. Είχε προηγηθεί σχετική απόφαση του εκκαθαριστή της Αγροτικής Τράπεζας, ο οποίος επέλεξε να βεβαιώσει στις εφορίες εκατοντάδες κτηνοτροφικά ληξιπρόθεσμα δάνεια που παραμένουν στο χαρτοφυλάκιο της, υπό εκκαθάριση, ΑΤΕ. Συγκεκριμένα, στάλθηκαν προς είσπραξη στην εφορία ληξιπρόθεσμες οφειλές από κτηνοτροφικά δάνεια, που είχαν ρυθμιστεί με την εγκύκλιο 100 / 2001 της ΑΤΕ με εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου. Όπως αναφέρει ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας, «η ρύθμιση αυτή, στην οποία εντάχθηκε ένας πολύ μεγάλος αριθμός κτηνοτρόφων και συγκεκριμένα 6.576, κυρίως αγελαδοτρόφοι και χοιροτρόφοι, αποδείχθηκε …βραχνάς για τους εντασσόμενους, αφού το οφειλόμενο χρέος αποστέλλεται για είσπραξη στο Δημόσιο Ταμείο (Εφορία) με ό,τι αυτό συνεπάγεται (επιπλέον πρόστιμα, αδυναμία των κτηνοτρόφων να είναι φορολογικά ενήμεροι, κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων, αδυναμία πιστωτικών διευκολύνσεων). Σε μια κρίσιμη περίοδο που οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, το κόστος των ζωοτροφών και γενικότερα των εφοδίων έχει ανέβει κατακόρυφα και η έλλειψη ρευστότητας πιέζει αφόρητα τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, προωθούνται πρακτικές σκληρές και άδικες με τις οποίες απειλείται πλέον η επιβίωσή τους».

Ωστόσο, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, έπειτα από τις αντιδράσεις των φορέων των κτηνοτρόφων το θέμα –προς το παρόν τουλάχιστον- έχει παραμείνει «παγωμένο», προς όφελος των κτηνοτρόφων.

Στην απευκταία, ωστόσο, περίπτωση που υλοποιηθεί η απόφαση, οι κτηνοτρόφοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με κατασχέσεις των περιουσιακών τους στοιχείων, αλλά και με μία σειρά άλλες, αρνητικές επιπτώσεις, όπως αδυναμία να λάβουν φορολογικά ενημερότητα, αδυναμία να έχουν πιστωτικές διευκολύνσεις και επιπλέον πρόστιμα.

Φέσια γαλακτοβιομηχανιών

Ακόμα και η πρόσφατα εξαγορασμένη μετά «βαΐων και κλάδων» από μεγάλο, ρώσικο επενδυτικό fund, Δωδώνη, εμφανίζει δυσκολίες στην πληρωμή των υποχρεώσεων της προς τους κτηνοτρόφους. Όπως αναφέρει ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΠΑΣΟΚ Μιχάλης Κασσής, «παρατηρούνται φαινόμενα μη καταβολής των δεδουλευμένων στους παραγωγούς γάλακτος. Ειδικότερα, οι παραγωγοί δεν έχουν εξοφληθεί από την αρχή του έτους και είναι δεδομένο πως μέσα στη σημερινή πολύ δύσκολη συγκυρία, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Την ίδια στιγμή απλήρωτοι εδώ και έξι μήνες είναι και οι κτηνοτρόφοι της Κεντρικής Μακεδονίας που παραδίδουν γάλα στο τυροκομείο του «Κολιού». Ωστόσο, τους έχουν δοθεί επιταγές με ημερομηνίες Μαΐου και Ιουνίου ως προκαταβολή για το γάλα που θα παραδοθεί το 2013, την ώρα που ακόμη δεν έχει εξοφληθεί του 2012.

Με την, επί της ουσίας, στάση πληρωμών από την ΑΓΝΟ δημιουργήθηκε ένα καταστροφικό ντόμινο, κατέρρευσε η τοπική οικονομία γιατί έμειναν απλήρωτοι, όχι μόνο οι αγελαδοτρόφοι αλλά και οι γεωργοί (καλλιεργητές ζωοτροφών) της περιοχής αφού έσπασε η αλυσίδα πληρωμών.

Και οι άδειες στο τραπέζι

Σε μείζον ζήτημα αναδεικνύεται η έλλειψη άδειας λειτουργίας για τις εγκαταστάσεις, γεγονός που οδηγεί, όπως υποστηρίζουν οι κτηνοτρόφοι, σε απεντάξεις από προγράμματα και στην επιστροφή χρημάτων.

Μάλιστα, όπως καταγγέλλουν, το δαιδαλώδες, νομοθετικό πλαίσιο, τα επαγγελματικά συμφέροντα αυτών που εμπλέκονται στη διαδικασία της αδειοδότησης και η γραφειοκρατία, κάνουν ακόμη και την τελευταία νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου, σχεδόν ανεφάρμοστη.

Στο πρόβλημα που έχει προκύψει με την απένταξη Νέων Αγροτών, που ασχολήθηκαν με τον κτηνοτροφικό κλάδο το 2005-2006, αναφέρεται σε επιστολή που έστειλε προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ο Σύνδεσμος Κτηνοτρόφων νομού Καβάλας, στην οποία αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι: «Μόνο στο νομό Καβάλας, από τους 35 κτηνοτρόφους που είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα, μόλις οι 3 κατάφεραν να αποκτήσουν άδεια λειτουργίας. Οι υπόλοιποι βγαίνουν εκτός. Μάλιστα, επειδή δεν ενημερώθηκαν οι γεωτεχνικοί, πολλοί από αυτούς δεν κατάθεσαν δεύτερο φάκελο. Κάποιοι που κατάθεσαν δεύτερο φάκελο χωρίς την άδεια, τους «κρατάνε» ακόμη στο Πρόγραμμα σε ένα καθεστώς αναμονής». Για αφανισμό του κτηνοτροφικού κλάδου και στο Ρέθυμνο, κάνουν λόγο οι κτηνοτρόφοι, αλλά και οι φορείς του νομού έπειτα από τις νέες οδηγίες της Ε.Ε., που σε συνδυασμό με την ισχύουσα νομοθεσία αλλάζουν τα δεδομένα στο θέμα της άδειας λειτουργίας και εγκατάστασης κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Θέμα υπάρχει και με τις εκτάσεις εκείνες που χρησιμοποιούν για ελεύθερη βόσκηση των προβάτων τους και στις οποίες δεν υπάρχουν κτίσματα. Το πρόβλημα στο σημείο αυτό επικεντρώνεται στην ισχύουσα νομοθεσία που αφορά στις δασικές εκτάσεις, σε αρχαιολογικές ζώνες, στη ζώνη των 800 μέτρων, αλλά και στους λεγόμενους στάσιμους οικισμούς.

Μας κλέβουν την φέτα

Όργιο απομιμήσεων φέτας πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο, τη στιγμή που η εγχώρια βιομηχανία αδυνατεί να εκμεταλλευτεί το μεγάλο πλεονέκτημα που της δίνει η κατοχύρωση της ελληνικότητας της φέτας, με αποτελέσματα οδυνηρά για τον Έλληνα κτηνοτρόφο. Σημειώνεται ότι η Φέτα με 36-38 χιλ. τόνους εξαγωγές φέρνει 200 εκ. € περίπου στη χώρα μας, ωστόσο πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι η εταιρεία YORSAN, μια από τις κορυφαίες γαλακτοβιομηχανίες της Τουρκίας, διαθέτει προς πώληση φέτα με την ονομασία «Anatolion Feta Cheese». Ανάλογα κρούσματα διαπιστώθηκαν σε χώρες όπως η Ινδία, ο Καναδάς, αλλά και χώρες όπως οι Αραβικές χώρες, η Κορέα και η Ουρουγουάη.

Πρόσφατα ανάλογα κρούσματα εκδηλώθηκαν και στην Αυστραλία. Όπως αναφέρει ο γραμματέας Α' Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας μας στο Σίδνεϊ, Βαϊανός Ωραιόπουλος-Κελένης, μετά από έρευνα στα σούπερ μάρκετ, «τα προϊόντα που παρουσιάζονται ως "φέτα" είναι κυρίως εγχωρίως παραγόμενα, αλλά και εισαγόμενα από τη Μέση Ανατολή (ΗΑΕ) και τη Βόρειο Ευρώπη (Δανία). Όλα αυτά τα προϊόντα που σαφώς στρεβλώνουν την εικόνα που σχηματίζει η καταναλώτρια για τη Φέτα παρασκευάζονται είτε από γάλα αγελάδας, είτε από κατσικίσιο γάλα. Το ευτύχημα είναι ότι τα συστατικά αυτά αναγράφονται επάνω στη συσκευασία. Στην περίπτωση όμως αυτή εξυπακούεται ότι μόνον οι καταναλωτές-γνώστες του θέματος έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε ορθή επιλογή αγορών».