Μύρτιλο: Ιδανικό για τη διατροφή, αλλά και την.. τσέπη

ΤΗΣ AΝΝΑΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖH

arampatzi@paragogi.net

Το μύρτιλο ή αλλιώς μπλούμπερι, με την αγγλική του ονομασία βρίσκεται στη λίστα των εναλλακτικών καλλιεργειών που δείχνουν καλή προσαρμοστικότητα στα ελληνικά εδάφη και μπορεί να έχει καλές αποδόσεις. Η μέση απόδοσή τους φτάνει τα 1.000 κιλά ανά στρέμμα, ενώ σε ένα στρέμμα μπαίνουν διακόσια φυτά και η τιμή πώλησης ορίζεται στα τρία - πέντε ευρώ ανά κιλό. «Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για μύρτιλο στην Ευρώπη και οι τιμές στην Ελλάδα είναι ακόμα πολύ ψηλά», εξηγεί στην «Παραγωγή» ο κ. Κάσσανδρος Γάτσιος, γεωπόνος και συγγραφέας που έχει ασχοληθεί επισταμένως με το εν λόγω φυτό.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι οικονομικές αποδοχές που μπορεί να έχει ο καλλιεργητής μύρτιλου φτάνουν ακόμα και τα 2.500 ευρώ ανά στρέμμα. Η μέση απόδοση των φυτών φτάνει τα 1.000 κιλά ανά στρέμμα, ενώ σε ένα στρέμμα μπαίνουν διακόσια φυτά και η τιμή πώλησης ορίζεται συντηρητικά στα τρία - πέντε ευρώ ανά κιλό. Το αρχικό κόστος ανά στρέμμα είναι στα 1.000 ευρώ, ενώ η απόσβεση δεν αργεί να έρθει. Το μύρτιλο είναι καλλιέργεια που δείχνει την πορεία της από τον πρώτο χρόνο. Φυτεύεται μεταξύ Νοεμβρίου και Μαρτίου, ενώ οι καρποί μαζεύονται μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου. Δίνει παραγωγή από τον πρώτο χρόνο, ενώ σε πλήρη ανάπτυξη είναι από τον τέταρτο χρόνο και έπειτα.

«Πρώτα απ’ όλα πρέπει να γίνει ανάλυση εδάφους, το μύρτιλο θέλει εδάφη με χαμηλό ph» υπογραμμίζει ο κ. Γάτσιος. Το ιδανικό έδαφος είναι το ελαφρό αμμώδες ή χαλικώδες, με χαμηλό ph και καλή αποστράγγιση και υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία. Βελτιώσεις εδάφους σε κάποιες περιοχές μπορούν να γίνουν, αν και κάποιες δεν είναι κατάλληλες. Επίσης, τα φυτά θέλουν πολύ πότισμα με λίγο νερό, σιγά - σιγά δηλαδή. Το ριζικό του σύστημα είναι επιφανειακό, φτάνει τα 30 εκατοστά. Το μύρτιλο παρουσιάζει μεγάλη ανθεκτικότητα στο ψύχος, μπορεί να επιζήσει ακόμα και στους -28 βαθμούς Κελσίου. Θα πρέπει ο υποψήφιος καλλιεργητής, πριν επιλέξει ποικιλία μύρτιλου, να λάβει υπ’ όψιν του όλα τα δεδομένα της περιοχής, το κλίμα, το έδαφος, κ.ά. Στη Βόρεια Ελλάδα μπορούν να καλλιεργηθούν ποικιλίες που απαιτούν μεγαλύτερα ποσά χειμερινού ψύχους για να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών τους, ενώ στη Νότια Ελλάδα ποικιλίες που απαιτούν λιγότερα ποσά χειμερινού ψύχους.

Οι θάμνοι των μύρτιλων μπορούν να φτάσουν ακόμα και τα δύο μέτρα και χρειάζεται προσοχή, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν οι σωστές αποστάσεις μεταξύ των φυτών. Αυτές ποικίλουν, μεταξύ 2 - 2,5 μέτρα. Όσο για το κόστος συγκομιδής, αυτό διαφέρει κατά περίπτωση. Κάποιες ποικιλίες μαζεύονται με μηχανήματα, άλλες με δόνηση των θάμνων κι άλλες πάλι ωριμάζουν γρήγορα, μέσα σε δύο μήνες και θέλουν μάζεμα με το χέρι. Οι τελευταίες είναι και οι πιο ακριβές, γι’ αυτό και ενδείκνυται η διάθεσή τους σε σούπερ-μάρκετ.

Μεγάλη ζήτηση για εισαγωγές, το 2013 τα προγράμματα

Σε επικοινωνία που είχε ο κ. Γάτσιος με τις πρεσβείες μας σε Σουηδία και Νορβηγία, διαπίστωσε πως το εξαγωγικό ενδιαφέρον για το μύρτιλο είναι μεγάλο. Το φυτό και οι καρποί του έχουν σημαντική θέση στη διατροφή των κατοίκων των χωρών αυτών. Την ίδια στιγμή προκύπτει σημαντικό ενδιαφέρον για μεταποιητήρια. «Έχει καλές προοπτικές το μύρτιλο» διαπιστώνει ο κ. Γάτσιος, ενώ παράλληλα εκτιμά ότι ιδανικά η καλλιέργεια θα έπρεπε να γίνεται από ομάδα παραγωγών.

Μέσα στις προθέσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι να προωθήσει την καλλιέργεια μύρτιλου στην Ελλάδα. Μάλιστα, μέσα στο 2013 αναμένεται να ξεκινήσουν προγράμματα που να το αφορούν. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, το μύρτιλο καλλιεργείται σε 16 χώρες. Πρώτες είναι οι ΗΠΑ με το 52% της παραγωγής, ακολουθεί ο Καναδάς με το 32% και έπονται, Πολωνία, Ουκρανία, κ.ά.

Η αξία του μύρτιλου για την υγεία

Τα προϊόντα του μύρτιλου αποτελούν πρώτη ύλη για τις βιομηχανίες τροφίμων, τις φαρμακοβιομηχανίες και τις βιομηχανίες καλλυντικών. Οι καρποί του έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ουσίες, που συντελούν στη διατήρηση της καλής υγείας του ανθρώπου, όπως αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, κ.ά. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν την αντικαρκινική δράση των ουσιών του μύρτιλου ή μπλούμπερι, κυρίως όσον αφορά την παρεμπόδιση του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων. Επιπλέον, η συχνή κατανάλωση μύρτιλων βοηθά στην προστασία του ηλικιωμένου ατόμου από νευρο-εκφυλιστικές ασθένειες που συνδέονται με τη γήρανση του ατόμου. Τα αφεψήματα μύρτιλου έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της διάρροιας, της δυσπεψίας και της ναυτίας, ενώ τα φύλλα και οι καρποί ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση λοιμώξεων του ουροποιητικού. Καρποί και φύλλα χρησιμοποιούνται από την παραδοσιακή ιατρική για την αντιμετώπιση του διαβήτη.

Από τη Ρωσία με… ένα στοίχημα

Στη χώρα μας ουσιαστικά το μύρτιλο καλλιεργείται από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Βιοκαλλιεργητών και Βιοκτηνοτρόφων Νομού Δράμας με διακριτικό τίτλο «Βιοδράμα», πρόεδρος του οποίου είναι ο κ. Νίκος Παπουτσής Από την παγωμένη Ρωσία ήρθε η ευκαιρία για καλλιέργεια μύρτιλου για τον κ. Νικόλαο Παπουτσή από τη Δράμα.

Όταν πριν από μερικά χρόνια ο γιος του σπούδαζε στη Ρωσία, ήρθε σε επαφή με τους καθηγητές του. Ο ένας από αυτούς ήταν γεωπόνος με δικό του Ινστιτούτο παραγωγής. Δοκίμασαν το μύρτιλο, τους άρεσε πάρα πολύ και το 2001 ο κ. Παπουτσής έβαλε ένα στοίχημα, βγαίνοντας πολλαπλά κερδισμένος. Όταν ο Ρώσος καθηγητής του έδωσε τα πρώτα εκατό φυτά, του είπε πως θα του δώσει εκατό δολάρια αν καταφέρει να τα περάσει εύκολα στην Ελλάδα, καθώς τότε οι κανόνες ήταν πολύ πιο αυστηροί. Ο κ. Παπουτσής κέρδισε το στοίχημα και τα πέρασε.

Μαζί με το γιο του ξεκίνησαν το 2002 με τα πρώτα φυτά και τα πράγματα ήταν όπως τα περίμεναν. Στόχος τους ήταν οι φαρμακευτικές ιδιότητες του μύρτιλου, αλλά έπρεπε να βγουν στην αγορά με προϊόντα και να αποδείξουν τις ιδιότητές του. Έτσι, από το 2007 και έπειτα συμμετέχουν σε έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πατρών, ενώ ως το Μάιο η κόρη του κ. Παπουτσή ολοκληρώνει τη μελέτη της στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης για τις ιδιότητες του κεφίρ με το μύρτιλο.

Τα προϊόντα

Πλέον καλλιεργούν 40 στρέμματα, παράγουν 4-5 τόνους ετησίως και έχουν μια γκάμα προϊόντων που συνεχώς διευρύνεται. «Εμείς κάνουμε τα πάντα από το ράφι ως το χωράφι» σημειώνει ο κ. Παπουτσής. Η επεξεργασία των μύρτιλων γίνεται σε ένα μεταποιητήριο ιδιόκτητο που έστησαν το 2007. Οι τιμές λιανικής διάθεσης είναι υψηλές, αν και εφόσον τα παραγγείλεις από το Συνεταιρισμό, υπάρχει μια μικρή έκπτωση. Διαθέτουν προς πώληση λικέρ, νωπό φρούτο σε κεσεδάκι των 125 gr με 3,5 ευρώ, πάστα προς 7,8 ευρώ, μαρμελάδα με 6,3 ευρώ, χυμό μύρτιλου με ρόδι στα 3,5 ευρώ και φύλλα αποξηραμένα προς 2 ευρώ.

Στην Ελλάδα τα προϊόντα τους διατίθενται σε πάνω από 500 σημεία πώλησης, μαγαζιά με βιολογικά προϊόντα, ντελικατέσεν και όπως φαίνεται, ο καταναλωτής έχει λόγο σε αυτό. Αλληλεπιδρούν με τους καταναλωτές και μάλιστα, όπως μας είπε και ο κ. Παπουτσής, εάν τους παραπονεθούν για υπερβολικές τιμές διάθεσης σε κάποιο κατάστημα, το ελέγχουν και πράττουν αναλόγως. Εάν κάποιος δεν βρει τα προϊόντα τους, τα κάνει παραγγελία και του τα στέλνουν από τη Δράμα. «Στέλνουμε σε τρεις χιλιάδες διαβητικούς σε όλη την Ελλάδα» επισημαίνει ο κ. Παπουτσής, για να προσθέσει πως «τα καλύτερα βραβεία έρχονται από τον καταναλωτή», τους αρρώστους που τον παίρνουν τηλέφωνο και του λένε ότι βοηθιούνται με το μύρτιλο. Αυτόν τον καιρό έχουν στα σκαριά δύο προϊόντα. Περιμένουν την έγκριση του Ελληνικού Οργανισμού Φαρμάκων για να κυκλοφορήσουν στην αγορά, μέχρι τον Ιούνιο, μύρτιλο σε ταμπλέτα αλλά και μπλούμπερι με μέλι, για το οποίο έχουν βάλει και δικά τους μελίσσια, για να είναι αυτόνομοι και να ελέγχουν την παραγωγή.

Στόχος η επέκταση

Αυτή τη στιγμή καλλιεργούν περίπου 40 στρέμματα και στόχος τους είναι να φτάσουν τα 80 με 100. «Φέτος θα διαθέσουμε φυτά σε όποιον θέλει, στους γύρω Νομούς για να δοκιμάσει την καλλιέργεια. Όσοι το επιλέξουν, θα έχουν ένα καλό εισόδημα» τόνισε ο κ. Παπουτσής. Συγκρίνοντας καλλιέργειες, σημειώνει πως 10 στρέμματα μπλούμπερι αντιστοιχούν με 300 στρέμματα καλαμπόκι. Ωστόσο, η αρχική εγκατάσταση 10 στρεμμάτων είναι λίγο ακριβή. Το κόστος ανέρχεται στα 35.000 ευρώ, για περίφραξη, εγκατάσταση στάγδην άρδευσης για το πότισμα με σταγονίδια, ενώ χρειάζονται 25-30 τόνοι τύρφη για το χώμα και περί τα 2.000 φυτά.

Το κόστος των λιπασμάτων δεν ξεπερνά τα 1.000 ευρώ το χρόνο για βασικά, βιολογικά ραντίσματα. Το μάζεμα γίνεται με το χέρι για ένα μήνα, όποτε, όπως λέει ο κ. Παπουτσής, μπορεί να γίνει και από την οικογένεια του καλλιεργητή. Επιπλέον, σημειώνει ότι το νερό πρέπει να είναι από γεώτρηση, καθώς αυτό του δικτύου περιέχει χημικά.