Ενισχύονται οι Ομάδες Παραγωγών και στην Ελλάδα

Η οργάνωση της παραγωγής μπορεί πλέον να περάσει και μέσα από τις Ομάδες Παραγωγών, οι οποίες αναπτύσσονται σιγά-σιγά σε όλη τη χώρα και καλύπτουν όλους τους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής.

Νέα εποχή για τις ομάδες παραγωγών ξημερώνει και στην Ελλάδα, μετά την απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να στηρίξει θεσμικά και οικονομικά όσους ασχοληθούν με «αυτόν τον νέο τύπο ανάπτυξης στον πρωτογενή τομέα».

Πλέον, Ομάδα Παραγωγών μπορεί να συστήσει κάποιος για όλους τους κλάδους και όχι μόνο για τα οπωρολαχανικά, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Για τη στήριξη, δε, των αγροτών που οργανώνονται μέσα από μια ομάδα, προβλέπεται πλέον επιδότηση ύψους 100.000 ευρώ.

Ήδη, στη Θεσσαλία νέοι επιστήμονες –κατά κύριο λόγο γεωπόνοι και οικονομολόγοι– έχουν οργανωθεί σε νέα πρότυπα, ανατρέποντας τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής. Ανάλογη οργάνωση έχουν και οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης, ενώ τον δρόμο έχουν ανοίξει εδώ και πέντε τουλάχιστον χρόνια πέντε άτομα στην Κοζάνη, τα οποία έχουν συστήσει την ομάδα «παραγωγής και επεξεργασίας προϊόντων γης Βοΐου», με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Σκοπός των ομάδων αυτών είναι η μείωση του κόστους παραγωγής, αφού οι παραγωγοί μπορούν να προμηθευτούν μαζικά σπόρους, λιπάσματα και φυτοφάρμακα, μπορούν να καλλιεργήσουν με κοινά μηχανήματα και το κυριότερο μπορούν να διαθέσουν το προιόν σε καλύτερες τιμές μετά από κοινές συμφωνίες με εταιρείες και εμπόρους.

Αναλυτικά, οι στόχοι μιας Ομάδας Παραγωγών (Ο.Π.), ανάλογα με την περιοχή και το προϊόν, είναι:

- Η οργάνωση και ο καλύτερος προγραμματισμός, ώστε η παραγωγή να είναι αυξημένη αλλά και ποιοτική, με βάση τη ζήτηση της αγοράς.

- Η προώθηση στην αγορά των προϊόντων της Ο.Π., η οποία αναλαμβάνει στη συγκέντρωση, αλλά και τη διάθεση μέσα από κοινές διαδικασίες.

- Η εξασφάλιση σταθερών τιμών για τα μέλη, μέσα από συμβολαιακές πρακτικές, ειδικά εάν πρόκειται για κτηνοτροφικά προϊόντα ή ακόμη και για προϊόντα όπως τομάτες, σκόδρα κ.λπ., για τα οποία υπάρχει σταθερό ενδιαφέρον στην αγορά, στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Οι εξαγωγές γίνονται, πλέον, πιο σίγουρες σε περίπτωση που οι Ο.Π. αποφασίσουν να διαθέσουν την παραγωγή τους σε άλλες χώρες, αφού και οργανωμένα μπορούν να κινηθούν, αλλά και καλύτερες τιμές να πετύχουν.

- Η εφαρμογή νέων τεχνικών παραγωγής, μέσα από έρευνες και καινοτόμες πρακτικές, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν τη δυνατότητα για τη χρήση σύγχρονων μεθόδων παραγωγής που έχουν σχέση με την ποιότητα, αλλά και την ανάπτυξη παραδοσιακών προϊόντων ΠΟΠ.

- Η προστασία του περιβάλλοντος με νέες μεθόδους καλλιέργειας, οι οποίες θα συμβάλλουν και στη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.

Για όλα τα παραπάνω και η Ελλάδα πλέον αποφάσισε να ενισχύσει τις Ομάδες Παραγωγών, αφού τους αναγνωρίζει σημαντικό ρόλο για την νέα εποχή στη γεωργία.

Το συνολικό ποσό της επιδότησης, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να φτάσει και τις 100.000 ευρώ ετησίως, με το ποσοστό της επιδότησης να καλύπτει το 10% της παραγωγής.

Όμως, για να εισπραχθούν τα χρήματα από την Ο.Π., τα μέλη της θα πρέπει να έχουν και σχέδιο παραγωγής αλλά και πρόγραμμα δράσης, που να εγγυάται τη συνέχεια και να εξυπηρετεί τους σκοπούς για τους οποίους ένας αριθμός νέων ανθρώπων αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους.

Τα μέλη της ομάδας θα πρέπει να παρουσιάσουν αναλυτικά τον τομέα στον οποίο έχουν αποφασίσει να επενδύσουν, τη διάρκεια που μπορεί να έχει η όλη προσπάθεια, τον όγκο της παραγωγής, αλλά και το που αυτή θα διατεθεί.

Μια νέα πραγματικότητα

Οι Ομάδες Παραγωγών μπορών να συσταθούν με πρωτοβουλία μικρού αριθμού αγροτών, που έχουν αποφασίσει νε επενδύσουν σε ένα κλάδο, όπως για παράδειγμα στην κτηνοτροφία ή στην παραγωγή και προώθηση λαχανικών.

Η Ο.Π. μπορεί, ταυτόχρονα, να βελτιώσει την παραγωγή σε όγκο και ποιότητα, μετά από συμφωνία με άλλη ομάδα: μια ομάδα κτηνοτρόφων μπορεί άνετα να συνεργαστεί με ομάδα γεωργών με σκοπό την παραγωγή ζωοτροφών.

Αυτού του είδους η συνεργασία στο εξωτερικό έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο επικοινωνίας, που έχει πετύχει θεαματικά αποτελέσματα ως προς τη μείωση του κόστους εκτροφής των ζώων, αλλά και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων.

Οι συνεργασίες αυτές μπορούν, ακόμη, να πετύχουν μέσω της ανταλλαγής μηχανημάτων αλλά και εργασίας, να μειώσουν τα έξοδα για τον νέο παραγωγό και παράλληλα να αναπτυχθεί και μία διαφορετική σχέση παραγωγής, την οποία στην χώρα μας εγκαταλείψαμε μετά τη δεκαετία του 1960, οπότε και πήραν το πάνω χέρι οι μεσάζοντες.

Για να φτάσουμε όμως στη δημιουργική συνεργασία, θα πρέπει οι στόχοι να διαμορφώνονται από την ατομική και συλλογική ανάγκη και σε συγκεκριμένη κατεύθυνση: για παράδειγμα, αν μία Ομάδα παράγει λάδι μπορεί να οργανώσει την πώληση του ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς (συσκευασία, διαφήμιση, τιμές), ώστε να υπάρχει η σιγουριά της διάθεσης και της εξασφάλισης του εισοδήματος.

Όλα αυτά μπορεί να τα πετύχει όταν η ομάδα φτάσει να έχει κοινή συσκευασία, οργάνωση ελέγχων για την ποιότητα, χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, εκμετάλλευση εγκαταστάσεων για τυποποίηση, προμήθεια λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, ζωοτροφών (με κοινές και μαζικές παραγγελίες επιτυγχάνεται μείωση του κόστους των εισροών).

Επίσης, η Ομάδα μπορεί προχωρήσει σε συμβάσεις για τη διάθεση του προϊόντος βάσει των συμφερόντων των μελών της. Για παράδειγμα, μπορεί να διαπραγματευτεί την τιμή πώλησης του προϊόντος, τα χαρακτηριστικά του προϊόντος και τον χρόνο παράδοσης.

Στην ουσία, ό,τι δεν μπορεί να πετύχει ο παραγωγός μόνος του, εύκολα μπορεί να το πετύχει μέσα από μια οργανωμένη μονάδα. 

Για την ουσιαστική παρουσία τους οι Ο.Π., οι οποίες αναγνωρίζονται και καταχωρούνται στο Μητρώο, οφείλουν να παρέχουν στοιχεία για:

-Τον αριθμό των παραγωγών συγκεκριμένων αγροτικών προϊόντων της οικείας –κατά το καταστατικό τους– Περιφέρειας, οι οποίοι είναι μέλη τους.

-Το ποσοστό συγκέντρωσης της παραγωγής του συγκεκριμένου προϊόντος στο επίπεδο της οικείας Περιφέρειας.

-Την έκταση των παρεχομένων από αυτήν υπηρεσιών, καθώς και το μέγεθος των περιουσιακών στοιχείων τους.

-Τον κύκλο και το ύψος των σχετικών με το αντικείμενο τους συναλλαγών.

-Το μερίδιο της αγοράς του συγκεκριμένου προϊόντος σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Κλαδικός συνεταιρισμός

Μια Ομάδα Παραγωγών είναι ουσιαστικά ένας κλαδικός συνεταιρισμός, είναι μια συνιδιόκτητη επιχείρηση των μελών της, όπου οι ίδιοι οι παραγωγοί αποφασίζουν πώς πωλούν και πώς αγοράζουν. Μια Ο.Π. έχει να κάνει με ένα συγκεκριμένο προϊόν ή ομοειδή προϊόντα, δεν είναι ένας συνεταιρισμός γενικού τύπου. Μια Ο.Π. οπωροκηπευτικών βρίσκεται σε ένα κλαδικό συνεταιρισμό οπωροκηπευτικών. Επίσης, μια Ομάδα Παραγωγών δημητριακών βρίσκεται μέσα στο καταστατικό ενός κλαδικού συνεταιρισμού δημητριακών. Αυτό σημαίνει ότι μια Ομάδα Παραγωγών δεν θα πρέπει να λειτουργεί σε βάρος ενός συνεταιρισμού. Παλιότερα, οι συνεταιρισμοί δεν έβλεπαν με… καλό μάτι τις Ο.Π., γιατί λειτουργούσαν πολλές φορές ανταγωνιστικά. Σήμερα, όμως, που η αναδιοργάνωση του πρωτογενούς τομέα επιβάλλεται, οι Ο.Π. μπορούν να έρθουν να συμπληρώσουν τους συνεταιρισμούς εκεί όπου αυτοί δεν έχουν τις δυνατότητες να οργανώσουν την παραγωγή.

Ωστόσο, οι Ο.Π. δεν είναι από μόνες τους η λύση στο πρόβλημα και η σύστασή τους δεν είναι μόνο νομική υπόθεση.

Διαφορετική προσέγγιση

Για να ενταχθεί κάποιος σε μια ομάδα θα πρέπει να έχει αποδεχτεί την ανάγκη για διαφορετική προσέγγιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας:

- Η ομάδα χρειάζεται να έχει στελέχη με ειδική μόρφωση, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν την οργάνωση της παραγωγής, τη διάθεση των προϊόντων και τη διενέργεια ελέγχων σε όλα τα στάδια της εξέλιξης μιας εκμετάλλευσης.

- Πιο εύκολο είναι οι ομάδες παραγωγών να οργανωθούν σε μικρές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι αγρότες δεν έχουν τη δυνατότητα να διαθέτουν την παραγωγή τους συγκροτημένα. Τον πρώτο λόγο σε αυτές τις περιοχές πρέπει να έχουν οι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι τώρα λειτουργούν αποσπασματικά, με αποτέλεσμα να πωλούν σε χαμηλές τιμές και πολλές φορές να μην εξοφλούνται από τους εμπόρους.

- Οι Ο.Π. πρέπει να στοχεύουν στην ανάδειξη των παραδοσιακών προϊόντων, με βάσει τις ανάγκες των μελών τους και όχι αυτές που υπαγορεύουν σκοπιμότητες.

Ένας λόγος που οι Ομάδες Παραγωγών καθυστέρησαν να έρθουν στην χώρα μας ήταν ότι ο μικρός αριθμός μελών δεν πειθαρχεί εύκολα στα κόμματα...

Τομείς ενδιαφέροντος

Οι τομείς που μπορούν να αναπτυχθούν πιο εύκολα σήμερα οι Ο.Π. είναι:

- Η κτηνοτροφία σε όλους τους κλάδους (αιγοπροβατοτροφία, αγελαδοτροφία, πτηνοτροφία, χοιροτροφία) με δυνατότητες ανάδειξης και διάθεσης νέων προϊόντων

- Οι εναλλακτικές καλλιέργειες

- Οι ελιές και το λάδι

- Όλα τα λαχανικά, τα οποία μπορούν να διατεθούν στο εξωτερικό, αλλά και στις αγορές μεγάλων πόλεων

- Το αμπέλι και το κρασί

- Τα όσπρια, κυρίως στις περιοχές όπου υπάρχουν παραδοσιακές ποικιλίες, όπως Βόιο, Λευκάδα, Σαντορίνη, Φλώρινα κ.ά.

- Τα εσπεριδοειδή

- Τα κηπευτικά, υπαίθρια και θερμοκηπίου.

Γενικώς, για όλα τα προϊόντα μπορούν να συσταθούν Ομάδες Παραγωγών. Όμως, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να αξιοποιήσουν την εμπειρία παραγωγών που ήδη έχουν οργανωθεί, από την Κρήτη ως τον Έβρο...