Τελειωτικό χτύπημα για τη φέτα

Του ΝIKOY ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(filippidis@paragogi.net)

Να χάσει και την μεγάλη αγορά των ΗΠΑ απειλείται πλέον ευθέως η ελληνική φέτα, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά τα πρότυπα της συμφωνίας με τον Καναδά, είναι έτοιμη να δεχτεί την ύπαρξη «φέτας» και άλλων προελεύσεων πέραν της ελληνικής.

Με αυτά τα δεδομένα και ενόψει της έναρξης διαπραγματεύσεων για τη σύναψη εμπορικής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Ε.Ε., η ελληνική πλευρά καλείται να δώσει σκληρή μάχη, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η ελληνική κτηνοτροφία αναμένεται να δεχτεί ίσως το τελειωτικό της χτύπημα.

Αρκεί να θυμίσουμε την κακή αρχή με τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ σε Καναδά και Σιγκαπούρη, σε συνδυασμό με την ήδη «απροστάτευτη» θέση της σε Αυστραλία και Ισραήλ, την στιγμή μάλιστα που τα διεθνή ράφια και σε άλλες χώρες ήδη κατακλύζονται από λευκά τυριά-απομιμήσεις φέτας.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την κείμενη κοινοτική νομοθεσία η φέτα προστατεύεται ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης μόνο στις χώρες της Ε.Ε., όπου μόνο η Ελλάδα έχει δικαίωμα να παράγει και να εμπορεύεται τυρί με την ονομασία «φέτα». Η προστασία της φέτας ως ΠΟΠ σε τρίτες χώρες κατοχυρώνεται εφόσον συμπεριλαμβάνεται σε συμφωνία της Ε.Ε. για την προστασία ευρωπαϊκών γεωγραφικών ενδείξεων.

Ο αρμόδιος υφυπουργός Ανάπτυξης, Νότης Μηταράκης, αναγνώρισε ότι η κατοχύρωση διεθνώς των ελληνικών ΠΟΠ προιόντων και της φέτας είναι πράγματι μια δύσκολη προσπάθεια.
Ειδικά για τον Καναδά, αναφέρει, οταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιελάμβανε την προστασία τριών ελληνικών προϊόντων. Τελικά διασφαλίστηκε η προστασία και των 16 ελληνικών προϊόντων που είχε υποδείξει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

Ο υφυπουργός, αφού χαρακτηρίζει τους ισχυρισμούς περί μη κατοχύρωσης των ελληνικών δικαιωμάτων ως παντελώς αστήρικτους, αναγνωρίζει ότι η καναδική πλευρά θα μπορεί να πωλεί στην Ευρώπη λευκό τυρί τύπου φέτα, αρκεί να αναφέρει στη συσκευασία με τρόπο ευδιάκριτο και ευανάγνωστο τη φράση «Made in Canada». Επίσης, όλοι οι νέοι παραγωγοί Καναδικού λευκού τυριού θα πρέπει, επιπροσθέτως των ανωτέρω, να αναγράφουν στα προϊόντα τους ότι είναι απομιμήσεις (“feta-style cheese” ή “feta imitation cheese”)», δηλαδή, έστω και ως διευκρίνηση θα αναφέρεται στη συσκευασία η λέξη φέτα.

Σημειώνεται ότι αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει η ελληνική φέτα σε σημαντικές αγορές, όπως αυτές του Ισραήλ και της Αυστραλίας. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν στις εκθέσεις τους, τα αντίστοιχα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) των ελληνικών πρεσβειών. Στο Ισραήλ ιδιαίτερα δημοφιλή προϊόντα στο καταναλωτικό κοινό της χώρας είναι το λευκό τυρί - απομίμηση της ΠΟΠ φέτας. «Στην αγορά διατίθεται λευκό τυρί ''Bulgarian'' από την εταιρεία Gad, ενώ και η εταιρεία Τnuva διαθέτει λευκό τυρί με την επωνυμία ''Feta Cheese'' από αγελαδινό, κατσικίσιο ή πρόβειο γάλα».

Αντίστοιχα, στην Αυστραλία σε έρευνα που πραγματοποίησε ο γραμματέας ΟΕΥ στο Σίδνεϊ Βαϊανός Ωραιόπουλος - Κελένης, στις τοπικές υπεραγορές, εμφανίζει ότι τα ψευδεπίγραφα και παραπλανητικά, για τον καταναλωτή προϊόντα που φέρουν την ονομασία «φέτα» είναι πολλά, κυρίως εγχωρίως παραγόμενα, αλλά και εισαγόμενα από τη Μέση Ανατολή (ΗΑΕ) και τη Βόρειο Ευρώπη (Δανία).

Η αγορά των ΗΠΑ

Μια αγορά άνω των 170 εκατομμυρίων δολαρίων κινδυνεύει να χάσει η ελληνική φέτα και οι παραγωγοί της. Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στη Νέα Υόρκη, η κατανάλωση λευκών τυριών τύπου φέτας είναι εξαιρετικά δημοφιλής σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, με πλήθος τυριών να πωλούνται σε μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων λιανικής.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία του National Cheese Institute, οι πωλήσεις φέτας σε μεγάλα σούπερ μάρκετ το 2011 έφθασαν τους 8 χιλ. τόνους (7,892 εκατ. κιλά) με συνολική αξία πωληθέντων τα 171,7 εκατ. δολ., σημειώνοντας αύξηση 6,4% εν συγκρίσει με το 2010.

Η πλειοψηφία των πωλήσεων αφορά σε εγχωρίως παραχθείσα φέτα, η οποία κυριαρχεί σε ποσοστό που φθάνει το 90%. Στην αμερικανική αγορά πρώτη σε πωλήσεις τυριού τύπου φέτας έρχεται η εταιρεία με την επωνυμία Athenos, θυγατρική της Kraft Foods και εν συνεχεία ακολουθούν η Boar's Head και η Klondike Cheese of Monroe.

Γνωστές ελληνοαμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια παραγωγή - εμπορία φέτας είναι, μεταξύ άλλων, η Krinos, η Fantis Foods, η Kontos Foods, η Altamira foods και η Boboris Imports.

Οσον αφορά τις εξαγωγές ελληνικής φέτας, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν το α’ εξάμηνο 2012 καταδεικνύουν ότι σημειώνουν σημαντική αύξηση κατά 81,1%, στα 5 εκατ. δολ., έναντι 2,69 εκατ. δολ. το αντίστοιχο διάστημα το 2011.

Στο σύνολό τους οι εισαγωγές των τυριών τύπου φέτας στις ΗΠΑ εμφανίζονται ενισχυμένες σε αξία κατά 21% κατά το α' εξάμηνο του 2012, προσεγγίζοντας τα 30 εκατ. δολάρια. Αντίστοιχα, σε ποσότητα παρατηρείται άνοδος κατά 19,7%, στα 3,877 εκατ. κιλά.

Ωστόσο, παρά τις υψηλές προοπτικές ανάπτυξης της φέτας και των λευκών τυριών στις ΗΠΑ, τα προβλεπόμενα στην αμερικανική νομοθεσία για τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ, δεν αφήνουν σημαντικά περιθώρια αισιοδοξίας σχετικά με το αυθεντικό προϊόν, δηλαδή την ελληνική φέτα.

Πιο συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ η φέτα εντάσσεται στην κατηγορία των γενόσημων (generic) προϊόντων, δηλαδή με γενικευμένη χρήση και παρουσία, ούτως ώστε να μην ταυτίζονται στην καταναλωτική συνείδηση με συγκεκριμένη προέλευση.

Παράλληλα, από το Μάρτιο 2011 η αμερικανική Ένωση Παραγωγών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (IDFA) έγινε μέλος της διεθνούς πρωτοβουλίας εναντίον της προστασίας τροφίμων, μέσω του καθεστώτος ΠΟΠ και ΠΓΕ (Consortium for Common Food Names).

Η ισχυρή αυτή ομάδα πίεσης, με μέλη πολυεθνικούς κολοσσούς από τον κλάδο των τροφίμων, αναμένεται να ναρκοθετήσει τις προσπάθειες αναγνώρισης της φέτας, μεταξύ άλλων, ως αμιγώς ελληνικό προϊόν.

Σύμφωνα με την έκθεση, για τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. που εξάγουν τυριά τύπου φέτας στις ΗΠΑ, η χώρα μας θα μπορούσε να επικαλεστεί τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που κατοχυρώνει τη φέτα ως προϊόν ΠΟΠ και να ζητήσει την απαγόρευση παρασκευής προϊόντων με την ονομασία φέτα, ακόμα και αν προορίζονται για εξαγωγή σε άλλες εκτός Ε.Ε. χώρες.

Στην περίπτωση αυτή, η μοναδική λύση που θα έχουν οι Ευρωπαίοι παραγωγοί απομιμήσεων φέτας θα ήταν η μεταφορά μονάδων παραγωγής σε χώρες εκτός Ε.Ε.

Για να μπορέσει η φέτα να διευρύνει την παρουσία της στα αμερικανικά ράφια, ο κ. Ζήσης επισημαίνει ότι «αν δεν καταστεί εφικτή η θεσμική αναγνώριση της μοναδικότητας της ελληνικής φέτας στις ΗΠΑ, τα περιθώρια διείσδυσης της χώρας μας σε μια αγορά, η οποία με συντηρητικούς υπολογισμούς υπερβαίνει κατά πολύ τα 300 εκατ. δολάρια σε ετήσια βάση, με αυξητικές μάλιστα τάσεις, είναι εξαιρετικά περιορισμένα».