Ισπανικό μοντέλο για το Χρηματιστήριο Ελαιολάδου

Του ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(fillippidis@paragogi.net)

Ισπανικό μοντέλο αντίστοιχο της Mercado de Futuros del Aceite de Oliva, σχεδιάζουν τα Ελληνικά Χρηματιστήρια (ΕΧΑΕ) για την πρώτη ελληνική απόπειρα να δημιουργηθεί αγορά εμπορευμάτων στη χώρα μας, κάνοντας την αρχή με το ελαιόλαδο.

 Μακροπρόθεσμος στόχος της ΕΧΑΕ, μέσω της δημιουργίας αγοράς εμπορευμάτων, είναι η ορθολογικότερη εκμετάλλευση της ελληνικής παραγωγής και η εξασφάλιση καλύτερων ροών προς τους παραγωγούς. Εφόσον καρποφορήσουν οι προσπάθειες, μεγάλο ποσοστό της παραγωγής –ακόμη και το 15% του συνόλου προϊόντων, όπως το λάδι, η πατάτα, το φρέσκο κρέας, τα νωπά αλιεύματα και τα οπωροκηπευτικά– θα μπορεί να διαπραγματεύεται κεντρικά και να παίρνει καθημερινά τιμή, όπως ακριβώς και οι μετοχές. Έτσι, θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί και ο κλάδος της πρωτογενούς παραγωγής, καθώς εκτιμάται ότι εάν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, που καλύπτονται από φυσική παράδοση, μπουν στην κυκλοφορία, οι παραγωγοί και οι έμποροι θα μπορούν να συμβολαιοποιήσουν μελλοντική παραγωγή και να χρηματοδοτηθούν γι’ αυτήν προκαταβολικά.

Για να υλοποιηθεί ο στόχος, όμως, πρέπει να γίνουν πολλά. Κατ’ αρχάς, μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι και χώροι logistics, κατά τα διεθνή πρότυπα και βεβαίως να υιοθετηθούν διαδικασίες φορέων πιστοποίησης. Την ίδια ώρα, σειρά μελετών για τη δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων, με βασικό προϊόν διαπραγμάτευσης το ελαιόλαδο, έχει παραγγείλει το Χρηματιστήριο Αθηνών. Η διεθνής εμπειρία από μεγάλα Χρηματιστήρια Εμπορευμάτων, όπως το Chicago Board Options Exchange, δείχνει ότι υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης των εργασιών σε αυτό το μέτωπο.

Το ελαιόλαδο

Η πρώτη μελέτη που ετοιμάστηκε, προετοιμάζοντας το έδαφος για να λάβει «σάρκα και οστά» εντός του 2014 η πρώτη αγορά εμπορευμάτων, δόθηκε στην δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα.

Στη μελέτη που συνέταξε το ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά, επισημαίνεται ότι η σημασία της ίδρυσης ενός Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων Ελαιολάδου θα είναι μεγάλη τόσο για την αγορά και το σύνολο της ελληνικής οικονομίας όσο και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Πιο συγκεκριμένα, όλα τα μέλη της πρωτοβουλίας συμφώνησαν ότι ένα τέτοιο εγχείρημα θα ορθολογικοποιήσει την αλυσίδα αξίας του ελαιολάδου, θα ενισχύσει τη διαφάνεια στις συναλλαγές, φέρνοντας τον παραγωγό πιο κοντά στον τελικό αγοραστή και θα εδραιώσει συγκεκριμένες τιμές σε όλη την αλυσίδα. Τέλος, θα διευρύνει τις επενδυτικές επιλογές που παρέχονται από το Χρηματιστήριο Αθηνών. Σε κάθε περίπτωση, το ελαιόλαδο αποτελεί το προϊόν-βάση, μετά το οποίο θα μπορέσουν κι άλλα προϊόντα να ενταχθούν στην ίδια λογική, ως χρηματιστηριακά προϊόντα.

Δεδομένου, ότι η ελληνική παραγωγή, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν είναι δυνατό να αυξηθεί αισθητά και ότι οι εξαγωγές γίνονται, κυρίως, σε μορφή χύδην, στόχος είναι να μεταβληθούν οι όροι εμπορίας του, αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία του, έτσι ώστε να αυξηθούν όσο γίνεται περισσότερο τα έσοδα από τη διάθεσή του στο εξωτερικό.

Από τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι:

- H Ελλάδα διαθέτει σημαντικό όγκο προϊόντος για τη δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων.

- Τα είδη του ελαιολάδου που προτείνεται να μπουν αρχικά στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων είναι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, με τις κατηγορίες ΠΟΠ και ΠΓΕ. Κι αυτό γιατί είναι τα προϊόντα που θα πάρουν υπεραξία από την διαπραγμάτευσή τους.

- Το εθνικό θεσμικό πλαίσιο κατηγοριοποίησης, εμπορίας, πιστοποίησης είναι εναρμονισμένο με το ευρωπαϊκό και φαινομενικά δεν τίθεται ανάγκη επιπλέον ενεργειών σε αυτό τον τομέα.

- Το υφιστάμενο δίκτυο αποθήκευσης είναι παραδοσιακό και τα αποθέματα του ελαιολάδου βρίσκονται είτε στις αποθήκες των εταιρειών παραγωγής και τυποποίησης είτε στις αποθήκες των χονδρεμπόρων. Η κάλυψη των αναγκών του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων δύναται να καλυφθεί από υφιστάμενο και οργανωμένο 3PL με εγκαταστάσεις αποθήκευσης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Πελοπόννησο.

Βασικές Διαπιστώσεις

Ως προς την παραγωγική δυνατότητα στην Ελλάδα και στη λεκάνη της Μεσογείου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση σε παγκόσμια κλίμακα, με 310.000 τόνους το 2011/12, παρουσιάζοντας μια αύξηση της τάξης του 3,3%. Όσον αφορά την τρέχουσα χρονιά 2012/13, οι εκτιμήσεις του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, αναφέρουν ότι η παραγωγή θα κυμανθεί αυξημένη κατά 22%.

- Στη Λεκάνη της Μεσογείου πρώτη σε παραγωγή είναι η Ισπανία με 1.614.300 τόνους το 2011/12, ενώ η Ιταλία για την ίδια χρονιά είχε 450.000 τόνους. Οι δύο χώρες μαζί με την Ελλάδα κατέχουν το 97% της παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ σε παγκόσμια κλίμακα το ποσοστό τους ξεπερνά το 70%.

- Το ελληνικό ελαιόλαδο υπερέχει σε όρους ποιότητας, αφού τα ¾ της ελληνικής παραγωγής είναι εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, έναντι 45% της ιταλικής και 30% της ισπανικής.

- Ο κύριος όγκος των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου κατευθύνεται προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (80%) με μέση αξία 2,371 ευρώ/kg. Το 60% των ελληνικών εξαγωγών είναι σε χύμα μορφή στην Ιταλία.

- Η Ελλάδα εξάγει σχεδόν το 50% του ελαιολάδου που παράγει. Το 75% των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου από τη χώρα μας έχει προορισμό την Ιταλία.

- Η Ιταλία εισάγει από την Ελλάδα το 37,5% της συνολικής ποσότητας ελαιολάδου που παράγεται στη χώρα μας.

- Το 39% της συνολικής ποσότητας των εισαγωγών ελαιολάδου στην Κίνα προέρχεται από την Ιταλία και μόνο το 7% από την Ελλάδα.

- Το 53,5% της συνολικής ποσότητας των εισαγωγών ελαιολάδου στις ΗΠΑ προέρχεται από την Ιταλία και μόνο το 1,5% από την Ελλάδα.

- Το 62% της συνολικής ποσότητας των εισαγωγών ελαιολάδου στη Ρωσία προέρχεται από την Ισπανία, το 25% από την Ιταλία και μόνο το 6% από την Ελλάδα.