«Ώρα μηδέν» για το μέλλον του Συνεταιριστικού Κινήματος

Tης Σοφίας Καραγιάννη

Σε «τεντωμένο σχοινί» βαδίζει η συντριπτική πλειοψηφία των Συνεταιριστικών Ενώσεων της χώρας, υπό την ασφυκτική πίεση που τους προκαλούν από τη μία τα συσσωρευμένα χρέη και από την άλλη ο ανεφάρμοστος Νόμος Σκανδαλίδη (4015/2011), ο οποίος εν μέσω κρίσης δεν τους επιτρέπει να λειτουργήσουν νομότυπα και τους προκαλεί σοβαρά νομικά και πρόσθετα οικονομικά προβλήματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τις περίπου 120 Συνεταιριστικές Ενώσεις που είναι καταγεγραμμένες στη χώρα, μόλις οι 40-50 είναι σε υγιή και βιώσιμη κατάσταση σήμερα. Άλλες τόσες, όπως χαρακτηριστικά παραδέχεται ακόμα και ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ κ. Τζανέτος Καραμίχας, «θα έπρεπε να έχουν κλείσει από καιρό» και οι υπόλοιπες είτε αντιμετωπίζουν τόσο σοβαρά προβλήματα, ώστε οδηγούνται σε εκκαθάριση, δηλαδή σε οριστικό τέλος της λειτουργίας τους, είτε βρίσκονται στα όρια της αντοχής τους και αναζητούν απεγνωσμένα «σανίδα σωτηρίας» για την εξυγίανση και αναδιάρθρωσή τους, χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να έχουν καταλήξει σε μία κοινή στρατηγική ή έστω συντονισμό των κινήσεών τους.

Η σημερινή πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης παρακολουθεί με… αμηχανία τους Συνεταιρισμούς να έχουν φθάσει σε «ώρα μηδέν», επιδεικνύοντας παράλληλα πρωτοφανή ολιγωρία έως αδιαφορία στο να λύσει ακόμα και τα βασικά προβλήματα που «μπλοκάρουν» τη λειτουργία τους, όπως ο Νόμος 4015, για την εφαρμογή του οποίου απαιτούνται σημαντικές τροποποιήσεις.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο παραπέντε της εκπνοής του χρόνου για τη λειτουργία των διοικήσεων των Οργανώσεων, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο ανωτέρω Νόμος, ο υπουργός, Αθανάσιος Τσαυτάρης, κατέθεσε τροπολογία στη Βουλή, με την οποία διασφάλισε το αυτονόητο: παράταση χρόνου στις διοικήσεις των Ενώσεων για ακόμη έξι μήνες, μιας και σε διαφορετική περίπτωση από 1/1/2013 αυτές, πέραν των άλλων προβλημάτων τους, θα έμεναν και «ακέφαλες».

Αρκετοί συνεταιριστές θεωρούν ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου συστηματικά αναζητά στο συνεταιριστικό χώρο ένα εύκολο «θύμα», στις πλάτες του οποίου «φορτώνει» τις «αμαρτίες» όλου του συστήματος και παράλληλα κάνει επικοινωνιακά «παιχνίδια» προς όφελός της.

Δεν θεωρούν, δηλαδή, άνευ πολιτικής σκοπιμότητας τις κατά καιρούς εξαγγελίες του υπουργείου σε βάρος Συνεταιριστικών Οργανώσεων για έλεγχο στα οικονομικά τους από το 1994, όταν όλοι γνωρίζουν την τραγική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι περισσότερες Ενώσεις αυτή την περίοδο.

Από την πλευρά της η ΠΑΣΕΓΕΣ, απαντά με σκληρές δηλώσεις στη στάση του υπουργού, προειδοποιώντας μάλιστα ότι στην περίπτωση που ο κ. Τσαυτάρης υλοποιήσει όσα άτυπα σε δημοσιογράφους εκμυστηρεύεται, ότι δηλαδή «δεν πρόκειται ούτε να αλλάξει, ούτε να απαξιώσει το Νόμο Σκανδαλίδη», θα υπάρχει «αιτία πολέμου» και από τον Ιανουάριο θα ξεκινήσει μία σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ Υπουργείου και Οργανώσεων.

Πέραν αυτού, η ΠΑΣΕΓΕΣ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σε διάφορες κατευθύνσεις για να στηρίξει τις Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ).

Σύμφωνα με τον πρόεδρό της κ. Τζανέτο Καραμίχα, «θέση μας είναι ότι όπου μπορεί να σωθεί μία Ένωση, να βοηθήσουμε όσο μπορούμε», διότι «αν χάσουμε τους Συνεταιρισμούς, με μαθηματική ακρίβεια στα επόμενα 2-3 χρόνια θα είμαστε σκλάβοι βιομηχανιών και πολυεθνικών, ούτε καν χρήστες της γης μας».

«Θηλιά» στο λαιμό των συνεταιριστών τα συσσωρευμένα χρέη

Τα συσσωρευμένα χρέη υγιών και βιώσιμων Συνεταιριστικών Οργανώσεων οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, ωστόσο η συγκυρία είναι αυτή που τα έχει κυριολεκτικά μετατρέψει σε «θηλιά» στο λαιμό των συνεταιριστών.

Από τη μία η έλλειψη ρευστότητας εξαιτίας της πρωτοφανούς ύφεσης στην αγορά και από την άλλη η στάση των τραπεζών, που έχουν σταματήσει να δίνουν έστω και «ίχνος» δανείων εξαιτίας της κρίσης ή με πρόσχημα αυτή, οδηγούν τις άλλοτε βιώσιμες και υγιής Ενώσεις σε Οργανώσεις σε αδυναμία κάλυψης λειτουργικών εξόδων και σε συσσώρευση σοβαρών και επιτακτικών υποχρεώσεων (σε Τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, δημόσιο, εργαζόμενους και πιστωτές).

Κατά τα άλλα, τα προβλήματα των Ενώσεων δεν είναι βέβαια καινούρια. Τα αυξημένα επιτόκια δανεισμού με τα οποία δανείζονταν οι ΕΑΣ, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια από την Αγροτική Τράπεζα, το υπεράριθμο προσωπικό με το οποίο οι περισσότεροι Συνεταιρισμοί επί σειρά ετών λειτουργούσαν είτε εξαιτίας της διαχρονικής έλλειψης αποτελεσματικού management στη λειτουργία τους είτε εξαιτίας της εμπλοκής πολιτικών προσώπων σε αυτή και, τέλος, η αστάθεια που γενικότερα χαρακτηρίζει την παγκόσμια αγορά στον αγροτοδιατροφικό τομέα είναι οι βαθύτεροι λόγοι για τους οποίους οι ΕΑΣ περιήλθαν σε αυτή την κατάσταση σήμερα.

Αποτέλεσμα είναι πολλές διοικήσεις να σύρονται σήμερα στα Δικαστήρια και να απειλούνται με φυλακή και δέσμευση προσωπικών περιουσιακών στοιχείων τους, στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς να έχουν προσωπική σχέση ή πραγματική ευθύνη για το πρόβλημα.

Μάλιστα, εξαιτίας του Νόμου 4015, στις ΕΑΣ δεν επιτρέπεται να πουλήσουν κανένα περιουσιακό στοιχείο, αδρανή ή έστω μη παραγωγικό, έως ότου αναγκαστικά μετατραπούν σε πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς ή εταιρικές συμπράξεις. Η πρόβλεψη αυτή, σε κάποιες περιπτώσεις είχε ως αποτέλεσμα ακόμα και την ακύρωση συμφωνημένων αγοραπωλησιών, οι οποία θα έδιναν «φιλί ζωής» στις Οργανώσεις.

Αξιοσημείωτο είναι ότι στην πλειονότητά τους οι ΕΑΣ διαθέτουν σημαντικά περιουσιακά στοιχεία, όπως οικόπεδα, κτήματα, γραφεία, καταστήματα, αποθήκες, μετοχές, ενώ όσες προχώρησαν και στη μεταποίηση διαθέτουν: εκκοκκιστήρια, τυροκομεία, μύλους, ξηραντήρια, ελαιουργεία, σαπωνοποιεία, διαλογητήρια φρούτων, τυποποιητήρια - συσκευαστήρια, ψυγεία φρούτων - κηπευτικών, κονσερβοποιεία, οινοποιεία, δημοπρατήρια, εργοστάσια, σούπερ μάρκετ κ.λπ.

Υπάρχουν επιλογές για τις άλλοτε «καλές» Ενώσεις

Οι επιλογές που έχουν οι Ενώσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, εξαρτώνται κυρίως από το ύψος των υποχρεώσεών τους και από τη στάση του πιστωτή.

Στην περίπτωση των αρνητικών αγροτικών δανείων, στη συντριπτική πλειοψηφία τους πιστωτής ήταν η Αγροτική Τράπεζα, στην οποία πλέον έχει μπει ειδικός εκκαθαριστής και με αυτόν καλούνται στο εξής να διαπραγματευτούν οι συνεταιριστικές Οργανώσεις.

Εάν τα προβλήματα των Οργανώσεων κριθούν δυσεπίλυτα, τότε η εκκαθάριση είναι μονόδρομος γι’ αυτές και σημαίνει το οριστικό τέλος της ύπαρξής της. Το δρόμο αυτό έως τώρα ακολούθησαν οι ΕΑΣ Λάρισας και Βέροιας, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ετοιμάζονται δύο ακόμη, οι οποίες πραγματικά θα αποτελέσουν «δυσάρεστη» έκπληξη στην αγορά του αγροτικού τομέα.

Από ’κει και πέρα, στο τραπέζι των συζητήσεων και των διεργασιών που είναι σε εξέλιξη για την ανεύρεση λύσης στα συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα των ΕΑΣ, έχουν τεθεί σημαντικές επιλογές, οι οποίες με την κατάλληλη στήριξη θα βοηθήσουν τις Οργανώσεις να βγουν από το αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει σήμερα.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες, οι επιλογές αυτές που βρίσκονται στο «μικροσκόπιο» των συζητήσεων στην ΠΑΣΕΓΕΣ και ήδη προωθούνται στις Οργανώσεις, εξετάζοντας βέβαια την κάθε περίπτωση χωριστά, είναι:

1. Σχέδιο εξυγίανσης κατά το άρθρο 37, Ν. 3458/2006.

Πολύ σημαντική επιλογή για τις Οργανώσεις, που αφορά όμως στις περιπτώσεις όπου τα δάνεια με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου υπερβαίνουν το 20% των συνολικών δανειακών υποχρεώσεων της εταιρείας. Η συγκεκριμένη επιλογή προβλέπει διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους (άνω του 50%) και ρύθμιση του υπολοίπου ποσού. Σύμφωνα με πληροφορίες τη λύση αυτή έχει επιλέξει ΕΑΣ της Βορείου Ελλάδας, η οποία διεκδικεί από το Υπουργείο Οικονομικών «κούρεμα» ύψους 70% των χρεών της και ρύθμιση για το υπόλοιπο 30% στα χρέη της.

2. Προσφυγή στο άρθρο 19, παρ. εε, του Νόμου 4015/2011.

Η επιλογή αυτή, που αξιολογείται καλύτερη από τη λύση του άρθρου 99 που αναφέρεται παρακάτω, προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών των ΕΑΣ, που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 51% των συνολικών οφειλών, συμπεριλαμβανομένων των ενυπόθηκων δανειστών. Το σχέδιο εξυγίανση εγκρίνεται από την ενυπόθηκη Τράπεζα με το μεγαλύτερο ύψος απαιτήσεων κατά της ΕΑΣ. Το σχέδιο αναδιάρθωσης που θα εγκριθεί στην περίπτωση αυτή, δεσμεύει απολύτως και το δημόσιο, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, κύριας και επικουρικής ασφάλισης, τους ΟΤΑ και τα λοιπά φυσικά και νομικά πρόσωπα.

3. Προσφυγή στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα. Με τον τρόπο αυτό, μία Ένωση που βρίσκεται σε αδυναμία ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεών της, μπορεί να διεκδικήσει την αναδιάρθωσή της σε συμφωνία με τους πιστωτές της. Με το άνοιγμα της σχετικής διαδικασίας και μέχρι την ολοκλήρωσή της, μπορεί να ανασταλούν εν μέρει ή συνολικά τα ατομικά μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της περιουσίας του οφειλέτη, για τις υποχρεώσεις του που είχαν «γεννηθεί» πριν την υποβολή της αίτησής του.

Έμπειροι νομικοί κύκλοι που -σύμφωνα με τις πληροφορίες- έχουν επιστρατευτεί για να στηρίξουν τις ΕΑΣ ως τις μοναδικές συμφέρουσες επιλογές για τις ΕΑΣ.

Την ίδια ώρα, βέβαια, πληροφορίες αναφέρουν ότι και η Πειραιώς ΑΤΕ επεξεργάζεται σχέδια για το θέμα των ΕΑΣ που έχουν συσσωρευμένα χρέη και χρήζουν άμεσης ανάγκης για εξυγίανση και αναδιάρθρωση.

Ειδικότερα, πληροφορίες αναφέρουν ότι αφού ολοκληρωθεί και οριστικοποιηθεί η διαδικασία ένταξης των δανείων των ΕΑΣ είτε στην «κακή» Αγροτική, είτε στην Πειραιώς - ΑΤΕ, ο τραπεζικός όμιλος του κ. Σάλλα προτίθεται να εξαγοράσει τα «κακά» χαρτοφυλάκια σε μία λογική discount, προφανώς με παρέμβαση της Τράπεζας της Ελλάδος.

Για το θέμα αυτό ήδη έχουν ανοίξει συζητήσεις σε ανώτερο επίπεδο, χωρίς ωστόσο οι συζητήσεις αυτές να έχουν τεθεί σε γνώση του αγροτικού κόσμου και να έχουν τύχει της αποδοχής τους.