Καλές προοπτικές για το ελληνικό κεράσι

Της AΝΝΑΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖH

(arampatzi@xrimaonline.gr)

Μπορεί η φετινή χρονιά να ήταν δύσκολη για το ελληνικό κεράσι, αλλά οι προοπτικές της καλλιέργειας στη χώρα είναι κάτι το διαφορετικό. «Η κρίση γεννά ευκαιρίες» όπως συνηθίζουμε να λέμε την τελευταία πενταετία, αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του γεωπόνου-τεχνολόγου του Ινστιτούτου Φυλλοβόλων Δέντρων, κ. Κωνσταντίνου Καζαντζή, αυτό βρίσκει εφαρμογή στις προοπτικές της κερασοκαλλιέργειας στην Ελλάδα.

Όπως επισημαίνει ο κ. Καζαντζής στην «Παραγωγή», τα επόμενα χρόνια ενδεχομένως να αποχωρήσουν αρκετά κράτη-μέλη της Ε.Ε., τα οποία είναι ανταγωνιστές μας, από την καλλιέργεια κερασιάς. Ο λόγος είναι το μεγάλο κόστος παραγωγής του κερασιού. Όσοι λοιπόν έχουν αυξημένα κοστολόγια, ίσως να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση. Σύμφωνα με τον κ. Καζαντζή, οι… υποψήφιες χώρες είναι η Ιταλία και η Ισπανία.

Ειδικότερα, από την τελική τιμή του κερασιού, το 60% είναι τα συγκομιστικά και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα κοστολόγια, εν μέσω κρίσης, είναι για πολλούς παραγωγούς απαγορευτικό. Ιδίως εάν μέχρι τώρα «κυνηγούσαν» να πιάσουν συγκεκριμένες τιμές για το κεράσι. Μάλιστα, εικάζεται πως σε περιοχές της Ιταλίας, οι παραγωγοί εάν δεν κλείσουν σημαντικά υψηλές τιμές, κατά περιπτώσεις και 5 ευρώ το κιλό, αφήνουν τα φρούτα στο δέντρο να σαπίσουν.

Η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερή άνοδο της καλλιέργειας σε αντίθεση με την Ε.Ε., που κινείται καθοδικά. Και τούτο, ακόμα και τώρα που δεν εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο τα πλεονεκτήματα που έχουμε έναντι των ανταγωνιστών μας. Αν και είμαστε οι πρωιμότεροι στην Ε.Ε. δεν εξάγουμε ούτε το 10% της παραγωγής μας. Ειδικότερα, είμαστε πρωιμότεροι σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, πλην της Τουρκίας και της Ισπανίας. Η ωρίμανση των ποικιλιών είναι πρωιμότερη κατά 10-15 ημέρες από την Ιταλία και πάνω από ένα μήνα από τις υπόλοιπες. Όταν, δηλαδή, έχει σχεδόν τελειώσει η συγκομιδή κερασιού όλων των ποικιλιών στη χώρα μας, αρχίζει η συγκομιδή των πρώιμων ποικιλιών στις ευρωπαϊκές χώρες. Το πλεονέκτημα αυτό μπορεί να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο με την επέκταση της καλλιέργειας σε πρωιμότερες περιοχές, όπως, π.χ., στους παραθαλάσσιους Νομούς της Πελοποννήσου, στη Φθιώτιδα, στην Αιτωλοακαρνανία κ.ά.

Επιπλέον, το ελληνικό κεράσι είναι πολύ καλής ποιότητας, λόγω του ευνοϊκού κλίματος, αλλά και γιατί καλλιεργείται σε ορεινές και ημιορεινές κυρίως περιοχές, που προτιμά η κερασιά και ευνοούν ακόμη περισσότερο την ποιότητα. Ακόμη, στη χώρα μας σημειώνονται λιγότερες και μικρότερης έντασης και έκτασης μυκητολογικές προσβολές, λόγω του ξηροθερμικού κλίματος. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η μέση ετήσια σταθμισμένη τιμή παραγωγού από την πώληση του κερασιού κυμαίνεται κοντά στο 1,50 ευρώ το κιλό και είναι πολύ μεγαλύτερη από όλα σχεδόν τα νωπά προϊόντα των οπωροφόρων.

Ο μονόκλωνος κερασεώνας

Η μονόκλωνη-γραμμική καλλιέργεια κερασιάς φαίνεται να παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα. Παράλληλα, το βασικό της μειονέκτημα, το υψηλό κόστος εγκατάστασης, μειώνεται, καθώς λόγω κρίσης, οι τιμές των πρώτων υλών και τα εργατικά κινούνται καθοδικά. «Η μονόκλωνη καλλιέργεια κερασιάς έχει καλές αποδόσεις, αλλά μεγάλο κόστος εγκατάστασης. Ωστόσο, η χώρα πρέπει να προσανατολιστεί σε αυτόν τον τρόπο καλλιέργειας», τονίζει ο κ. Καζαντζής.

Η μονόκλωνη διαμόρφωση των δέντρων κερασιάς είναι ο σχηματισμός δέντρων που να εκμεταλλεύονται πλήρως την έκταση του οπωρώνα, να μπαίνουν γρηγορότερα στην παραγωγή και επομένως να δίνουν γρηγορότερα εισόδημα στον παραγωγό, να αξιοποιούν πλήρως το φυσικό φωτισμό και αερισμό, να διατηρούν τη ζώνη καρποφορίας κοντά στον κεντρικό άξονα τροφοδοσίας με θρεπτικά στοιχεία, που έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή καλύτερης ποιότητας καρπών και την εύκολη και χαμηλού κόστους συγκομιδή.

Με την παραδοσιακή καλλιέργεια κερασιάς, σε ένα στρέμμα μπαίνουν περίπου 40 δέντρα. Με τη γραμμική μονόκλωνη καλλιέργεια, χωρούν περί τα 160 δέντρα, ίσως και παραπάνω. Εάν, δηλαδή, ο υποψήφιος παραγωγός εκμεταλλευτεί καλύτερα την έκταση του χωραφιού, ανεβαίνουν οι αποδόσεις ανά στρέμμα.

Το φυτικό κεφάλαιο

Το μονόκλωνο σύστημα διαμόρφωσης των δέντρων απαιτεί περισσότερα δέντρα ανά στρέμμα, σε σχέση με τα κλασικά συστήματα διαμόρφωσης. Σε μέση πυκνότητα φύτευσης με αποστάσεις 1,5 μέτρου μεταξύ των φυτών και 4 μέτρων, μεταξύ των γραμμών, περιλαμβάνονται περίπου 166 δέντρων το στρέμμα. Η μέση τιμή πώλησης των εγχώριων δενδρυλλίων κερασιάς φτάνει στα 4 ευρώ. Προτιμάται τα δέντρα που θα χρησιμοποιηθούν να είναι ανεπτυγμένα. Η ποικιλία Gisela είναι η πιο σωστή, αν και ταιριάζουν όλες.

Το δεύτερο χρόνο τα δέντρα δίνουν δείγματα, τον τρίτο χρόνο δίνουν το 50% της δυνατότητάς τους και από τον τέταρτο χρόνο μπαίνουν σε πλήρη παραγωγή. Το φθινόπωρο γίνονται όλες οι κλασσικές εργασίες προετοιμασίας του οπωρώνα. Η φύτευση των δέντρων γίνεται από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο, αν και συνίσταται να γίνεται νωρίς μέσα στο Δεκέμβριο έως τις αρχές Ιανουαρίου.

Το έδαφος και η στήριξη

Βασικός παράγοντας επιτυχίας για τη μονόκλωνη κερασιά είναι η καλή στράγγιση του εδάφους. Εάν το έδαφος είναι βαρύ, κρατά νερό και σχηματίζονται σαμάρια, πάνω στα οποία φυτεύονται τα δενδρύλλια. Ο κερασεώνας θα πρέπει να είναι αρδευόμενος, επειδή είναι αναγκαία η συχνή και με μικρές ποσότητες νερού άρδευση, ενώ καλό θα είναι να αποφεύγεται η χρήση νάνων υποκειμένων, εάν δεν υπάρχει επάρκεια νερού.

Το μονόκλωνο σύστημα απαιτεί μια απλή οικονομική εγκατάσταση στήριξης με 3-4 σύρματα κατανεμημένα σε ομοιόμορφα ύψη. Το πρώτο σύρμα θα πρέπει να απέχει από το έδαφος 0,80 εκατ. με 1 μέτρο. Οι κολώνες στήριξης με τσιμέντο και σίδερο μέσα θα πρέπει να απέχουν 12-15 μέτρα. Ενδεικτικά, το κόστος για τις κολώνες είναι στα 7 με 8 ευρώ και για τα σύρματα στο 1,3 ευρώ ανά κιλό.

Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα

Με το μονόκλωνο γραμμικό σύστημα διαμόρφωσης του κερασεώνα, τα δέντρα μπαίνουν πιο γρήγορα σε παραγωγή και επομένως γίνεται γρηγορότερη απόσβεση δαπανών. Παράλληλα, οι παραγόμενοι καρποί σε αυτό το σύστημα βρίσκονται πιο κοντά στον κεντρικό άξονα τροφοδοσίας με θρεπτικά στοιχεία και έτσι τρέφονται καλύτερα και κερδίζουν σε όγκο, βάρος και οργανοπληπτικά χαρακτηριστικά. Επίσης, είναι τέτοια η δομή του συστήματος, που επιτρέπει τον καλύτερο φωτισμό και αερισμό του δέντρου, βοηθώντας στην αύξηση της αντοχής σε ασθένειες και εχθρούς, στην αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση της ποιότητας.

Ένα ακόμα θετικό είναι η μείωση του κόστους συγκομιδής, το οποίο αντιστοιχεί στο 60% του καλλιεργητικού κόστους. Τα μονόκλωνα δέντρα σχηματίζουν σχεδόν όλο τον όγκο παραγωγής κοντά στον κεντρικό βραχίονα, καθιστώντας πιο εύκολη τη συγκομιδή.

Η παραγωγικότητα ανά στρέμμα είναι υψηλή, καθώς το μονόκλωνο γραμμικό σύστημα εκμεταλλεύεται στο μέγιστο βαθμό την έκταση του οπωρώνα. Τα μονόκλωνα δέντρα δεν αποδίδουν καρπούς σε κιλά όσο τα δέντρα των κλασσικών συστημάτων διαμόρφωσης, επειδή γίνονται μικρότερου μεγέθους, αλλά υπερισχύουν σε στρεμματική απόδοση λόγω του μεγάλου αριθμού φυτεύσεων ανά στρέμμα.

Επιπλέον, το κόστος εγκατάστασης είναι οικονομικότερο και ευκολότερο στη διαχείριση σε σχέση με τα άλλα γραμμικά συστήματα. Η εγκατάσταση στήριξης που χρησιμοποιείται στο μονόκλωνο γραμμικό σύστημα δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, είναι απλή και μπορεί να γίνει με μικρό κοστολόγιο συγκριτικά με άλλα γραμμικά συστήματα.

Στα μειονεκτήματα συγκαταλέγεται το κόστος εγκατάστασης. Προϋποτίθεται μόνιμη εγκατάσταση στήριξης των δέντρων, το οποίο επιβαρύνει με πρόσθετες δαπάνες την καλλιέργεια, συγκριτικά με άλλα κλασσικά συστήματα διαμόρφωσης. Επιπλέον, καθώς το φυτικό κεφάλαιο είναι μεγαλύτερο σε σχέση με άλλα συστήματα, αυξάνεται και το κόστος.

Παράλληλα, υπάρχουν μεγάλες απαιτήσεις άρδευσης, η οποία είναι πολύ σημαντική για την εφαρμογή του συστήματος και καλό είναι να αποφεύγεται το μονόκλωνο σύστημα σε νάνα υποκείμενα αν δεν υπάρχει επάρκεια νερού. Ο οπωρώνας θα πρέπει να είναι αρδευόμενος, επειδή είναι αναγκαίες οι συχνές και με μικρές ποσότητες νερού αρδεύσεις, ιδιαίτερα στα υποκείμενα της σειράς Gisela.

Το κόστος

Με βάση μελέτη για το κόστος εγκατάστασης του μονόκλωνου γραμμικού συστήματος από τον κ. Κωνσταντίνου Καζαντζή, αυτό μπορεί να ανέλθει στα 1.400 ευρώ ανά στρέμμα. Ωστόσο, έγινε με τιμές αγοράς του 2011 και πλέον, λόγω κρίσης, τα υλικά ενδέχεται να έχουν νέα μειωμένη τιμή. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Καζαντζή, καλλιεργητές που ξεκίνησαν την περασμένη χρονιά, είχαν κόστος 1.000 ευρώ ανά στρέμμα. Ο ίδιος σημειώνει ότι το κόστος εγκατάστασης σχετίζεται με την προσωπική εργασία του καθενός, καθώς τα εργατικά μπορούν έτσι να μειωθούν αισθητά.

Καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγή στον κόσμο

Η κερασιά καλλιεργείται για εμπορικούς σκοπούς σε 40 χώρες της γης, σε όλες σχεδόν τις περιοχές της ζώνης εξάπλωσής της, κυρίως όμως στο Βόρειο Ημισφαίριο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, που θεωρείται η Ήπειρος του κερασιού, όπου η καλλιεργούμενη έκταση καταλαμβάνει τη μισή σχεδόν παγκοσμίως. Η καλλιεργούμενη έκταση κερασιάς στον κόσμο την τελευταία δεκαετία, με βάση τα στατιστικά στοιχεία του F.A.O., ανερχόταν στα 3.450.000 έως 3.900.000 περίπου στρέμματα, με τάσεις μικρής ανόδου. Η αντίστοιχη καλλιεργούμενη έκταση στις χώρες της Ε.Ε. ανερχόταν στα 1.600.000 έως 1.200.000 στρέμματα περίπου και εμφάνιζε τάσεις μικρής καθόδου.

Η χώρα μας καταλαμβάνει τη 12η θέση παγκοσμίως στην ποσότητα παραγωγής κερασιού. Πρώτη κατατάσσεται η γειτονική μας Τουρκία, με παραγωγή που κυμαίνεται από 210 έως 350 χιλιάδες τόνους περίπου. Ακολουθούν οι ΗΠΑ με μέση παραγωγή 225 χιλιάδες τόνους περίπου το χρόνο, το Ιράν με 200, η Ιταλία με 135, η Ουκρανία, με 75, η Ισπανία με 72, η Ρουμανία με 70, η Ρωσία με 65, το Ουζμπεκιστάν με 61, η Συρία με 48, η Χιλή με 46, η Ελλάδα με 42, η Πολωνία με 41, η Γαλλία με 40 και με μέση παραγωγή κάτω από 40 χιλιάδες τόνους το χρόνο, η Σερβία, η Γερμανία, η Αυστρία και όλες οι υπόλοιπες. Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, η χώρα μας καταλαμβάνει την έκτη θέση στην παραγωγή κερασιού και μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. την τέταρτη.

Καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγή στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η κερασιά καλλιεργείται σε όλα σχεδόν τα διαμερίσματα. Σε εμπορική κλίμακα η μεγαλύτερη έκταση καλλιεργείται στη Μακεδονία, όπου καταλαμβάνει το 80% περίπου της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης στη χώρα μας. Η συνολική καλλιεργούμενη έκταση κερασιάς στη χώρα μας, που καλύπτεται με κανονικούς δενδρώνες, πλησιάζει σήμερα τα 100.000 στρέμματα, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) και εμφανίζει τάσεις μικρής ανόδου κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Η ετήσια παραγωγή κερασιού, την τελευταία δεκαετία, με βάση τα ίδια στοιχεία, επίσης, κυμαίνεται από 42 έως 62 χιλιάδες τόνους περίπου, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν κατά τις περιόδους άνθισης και ωρίμανσης του καρπού.