Η αντεπίθεση της βιομηχανικής τομάτας

Του ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(filippidis@paragogi.net)

Αντεπίθεση με σύμμαχο τις λίγες αλλά ισχυρές μονάδες μεταποίησης επιχειρεί φέτος η βιομηχανική τομάτα, μετά από μια «μαύρη» τριετία, που οδήγησε σε απώλεια παραγωγής της τάξης των 220.000 τόνων και σε διπλασιασμό των εισαγωγών.

Φέτος η κατάσταση δείχνει ότι μερικώς αντιστρέφεται, καθώς καταγράφεται μια αύξηση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και της παραγωγής κατά 10%, εικόνα που δεν φαίνεται να επηρεάστηκε ούτε από τις σφοδρές χαλαζοπτώσεις, που έπληξαν παραγωγικές περιοχές στη Θεσσαλία.

Στην Ηλεία, όπου καλλιεργείται το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, η καλλιέργεια συνεχίζεται χωρίς προβλήματα και με τις τιμές να κυμαίνονται στα περσινά επίπεδα.

Στην περιοχή της Γαστούνης, σε μια έκταση 5.500 στρεμμάτων, 100 παραγωγοί εφαρμόζουν μέσω της Συμβολαιακής Γεωργίας για λογαριασμό του εργοστασίου Ελαΐς-Unilever Hellas, μια νέα μέθοδο καλλιέργειας τομάτας, με σκοπό την αύξηση της παραγωγής και της ποιότητας των καλλιεργειών, τον περιορισμό των παραγόμενων αποβλήτων και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των προϊόντων της. Το πρόγραμμα αειφόρου καλλιέργειας τομάτας, όπως ονομάζεται, το οποίο αποτελεί πλέον καθημερινή πρακτική για τους εργαζομένους στην περιοχή, εγκαινιάστηκε το 2011 και ήδη ενισχύει σημαντικά τη βιωσιμότητα της τοπικής παραγωγής και οικονομίας.
Μέσα σε αυτό το διάστημα, η κατανάλωση νερού μειώθηκε κατά 18%, κατά 40% η χρήση των απορριμμάτων καλλιέργειας και κατά 25% το χρησιμοποιούμενο άζωτο. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως οι συνεργαζόμενοι καλλιεργητές μειώνουν το κόστος της παραγωγής και μεγαλώνουν το εισόδημά τους.

Αποτελέσματα αυτού του προγράμματος είναι η προσφορά προϊόντων σε ανταγωνιστική τιμή για το καταναλωτικό κοινό, χάρη στη Συμβολαιακή Γεωργία που εξασφαλίζει ότι όλη τους η σοδειά θα αγοραστεί από την Unilever. Χαρακτηριστικά, από τους 44.000 τόνους τομάτας που παράγονται, οι 24.000 χρησιμοποιούνται από το εργοστάσιο της Pummaro και οι υπόλοιποι 20.000 από τη Unilever Ευρώπης για να καλύψει μέρος των αναγκών της Ευρώπης για την παραγωγή των προϊόντων Knorr.

Το δεκαετές πρόγραμμα αειφορίας της Unilever ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια και στόχος είναι μέχρι το 2020 η προμήθεια όλων των γεωργικών πρώτων υλών να προέρχεται από αειφόρες πηγές. Κύριοι περιβαλλοντικοί στόχοι αυτού του προγράμματος είναι η μείωση των αποβλήτων κατά 80% και η μείωση της κατανάλωσης νερού άρδευσης κατά 25%, καθώς και η διατήρηση της γονιμότητας των εδαφών και της βιοποικιλότητας της περιοχής.

Το κόστος

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της συμβολής της Συμβολαιακής Γεωργίας στο προϊόν, αρκεί να αναφερθεί ότι η μείωση της παραγωγής βιομηχανικής τομάτας, σύμφωνα με έρευνα της ΠΑΣΕΓΕΣ, την τελευταία τριετία οφείλεται στα υψηλά κόστη που χαρακτηρίζουν την παραγωγή.

Σύμφωνα με την ΠΑΣΕΓΕΣ, «θετικό παραμένει το εμπορικό ισοζύγιο στα παρασκευασμένα και διατηρημένα προϊόντα βιομηχανικής τομάτας, με τις εξαγωγές να υπερβαίνουν τα 55 εκατ. ευρώ το 2012, έναντι αξίας 18 εκατ. ευρώ που αφορά στις εισαγωγές αυτής της κατηγορίας προϊόντων. Αντίθετα, με αρνητικό ρυθμό εξελίσσεται το εμπόριο στα προϊόντα κέτσαπ και τις σάλτσες τομάτας, μια και η αξία των εισαγωγών στα προϊόντα αυτά κατά το 2012 (ύψους 6,5 εκατ. ευρώ περίπου) παραμένει υπερδιπλάσια εκείνης των εξαγωγών (2,7 εκατ. ευρώ) παρά την ιδιαίτερα σημαντική αύξησή τους, τόσο ως προς την αξία (38%) όσο ως προς τη μέση τιμή εξαγωγής των προϊόντων αυτών (16%)».

Η παραγωγή

Σύμφωνα με την ΠΑΣΕΓΕΣ, η παραγωγή βιομηχανικής τομάτας το 2011 μειώθηκε κατά 24% σε σχέση με το 2010 και αντίστοιχα οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώθηκαν κατά 29%, ενώ η τιμή παραγωγού παρουσιάζει μικρή αύξηση της τάξης του 4% περίπου.

Το 2012 σε σχέση με το 2011 παρουσιάζεται μία περαιτέρω μείωση της παραγωγής σχεδόν κατά 15% και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώθηκαν κατά 17% περίπου, ενώ παρατηρείται μία περαιτέρω μικρή αύξηση της μέσης τιμής παραγωγού της τάξης του 5%.

Οι μειώσεις στην παραγωγή και τις καλλιεργούμενες εκτάσεις που παρατηρούνται τόσο το 2011 και συνεχίζονται το 2012 οφείλονται κυρίως στη μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής σε σχέση με τη διατήρηση της μέσης τιμής παραγωγού σε χαμηλά επίπεδα. 

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι εισαγωγές προϊόντων βιομηχανικής τομάτας παρασκευασμένων και διατηρημένων το 2011 σε σχέση με το 2010 μειώθηκαν κατά %, οι ποσότητες που εισήχθησαν αυξήθηκαν κατά 3%, ενώ η μέση τιμή «έπεσε» κατά 5%. Το 2012 σε σχέση με το 2011 παρατηρούμε αύξηση της αξίας κατά 12% και αντίστοιχη αύξηση της ποσότητας κατά 7% και τη μέση τιμή να είναι αυξημένη κατά 5%.

Αντίστοιχα, η αξία των εξαγωγών το 2011 σε σχέση με 2010 μειώθηκε κατά 14%. Μείωση κατά 8% παρατηρούμε και στις ποσότητες που εξήχθησαν, ενώ και η μέση τιμή μειώθηκε κατά 6%. Το 2012 σε σχέση με το 2011 παρουσιάζεται μία περαιτέρω μείωση 14% της αξίας των εξαγωγών, αλλά και της ποσότητας κατά 18%, ενώ η μέση τιμή παρουσιάζει αύξηση κατά 5%.