Στα σκαριά μεγάλο σχέδιο καλλιέργειας σολομού στα Χανιά

Της ΦΑΝΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΑΚΗ

Πίσω από τις απέραντες παραλίες που την περιβάλλουν, η δυτική πλευρά της Κρήτης, τόσο λόγω του βραχώδους όγκου που τη διαπερνά όσο και λόγω του προστατευόμενου δικτύου NATURA 2000 στο οποίο περιλαμβάνονται πολύ μεγάλα τμήματά της, παραμένει ουσιαστικά ανεπηρέαστη από οποιαδήποτε βιομηχανική δραστηριότητα.

Εκεί, στην περιοχή της Χρυσοσκαλίτισσας Κισσάμου, ανάμεσα στους ελαιώνες και τα θερμοκήπια των κηπευτικών, σε έκταση 17.000 τετραγωνικών μέτρων, η εταιρεία «Ψάρια Κρήτης Α.Ε.» σχεδιάζει μια πρωτοποριακή επένδυση: τη δημιουργία της πρώτης μονάδας υδατοκαλλιέργειας –κλειστού τύπου– σολομού στην Ελλάδα και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Μια επένδυση που κάποιοι υποδέχονται με ενθουσιασμό, ως μια ιδέα καινοτόμα και πρωτοπόρα, και άλλοι με σκεπτικισμό και ανησυχία, υπό το φόβο της διατάραξης ενός «παρθένου» φυσικού περιβάλλοντος.

Για το σχεδιασμό και την κατασκευή της μονάδας έχει ζητηθεί η τεχνογνωσία Καναδών που δραστηριοποιούνται στο χώρο εδώ και πολλά χρόνια. Παράλληλα, η εταιρεία έχει ήδη λάβει τον χαρακτηρισμό της δασικής έκτασης από τη Διεύθυνση Δασών Χανίων, ενώ πρόσφατα συζητήθηκε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης, η σχετική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Η μονάδα

Η μονάδα υδατοκαλλιέργειας θα είναι χερσαία, οι δεξαμενές δηλαδή της εκτροφής και της αναπαραγωγής των ψαριών δεν θα τοποθετηθούν μέσα στη θάλασσα, αλλά σε απόσταση 150 περίπου μέτρων από αυτήν. Η τροφοδοσία της μονάδας με θαλασσινό νερό θα γίνεται μέσω δύο δίδυμων γεωτρήσεων που θα προωθούν το νερό σε μια δεξαμενή αποθήκευσης κι έπειτα στις κύριες εγκαταστάσεις κατεργασίας ύδατος, όπου το νερό θα απολυμαίνεται με όζον, για να προστεθεί, στη συνέχεια, στο κυρίως σύστημα.

Η μονάδα θα αναπτυχθεί σε έξι κτίρια, στα οποία περιλαμβάνονται δύο κτίρια με δεξαμενές για την αναπαραγωγή των ψαριών, ένα κτίριο αποθήκευσης του τελικού προϊόντος, με χώρο ψυγείου και χώρο αποθήκευσης της τροφής, ένα κτίριο όπου θα στεγάζονται τα γραφεία και τα δωμάτια του προσωπικού, ένα κτίριο ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και ένα αντλιοστάσιο.

Παραγωγική διαδικασία

Η εν λόγω υδατοκαλλιέργεια θα έχει μέγιστο στόχο την ετήσια παραγωγή 225 τόνων σολομού Ατλαντικού και σύμφωνα με την τεχνική μελετητική εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο, χάρη στην πιο πρόσφατη τεχνολογία επανακυκλοφορίας ύδατος θα επιτρέπεται η καλλιέργεια του ψαριού σε ελεγχόμενες συνθήκες: «Τα ψάρια θα διατηρούνται σε συνθήκες ακριβούς ελέγχου θερμοκρασίας, ph, αλατότητας και οξυγόνου, με αποτέλεσμα τόσο την ταχεία ανάπτυξή τους όσο και την αποδοτική χρήση δαπανηρών πόρων όπως είναι η τροφή και το οξυγόνο», σημειώνει η εταιρεία, προσθέτοντας ότι «τα ψάρια που αναπτύσσονται σε πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον είναι απαλλαγμένα από κάθε είδους ασθένειες ή παράσιτα (…) σε αντίθεση με εκείνα που ζούνε στο φυσικό τους περιβάλλον, αφού τα δεύτερα εκτίθενται σε ολοένα και αυξανόμενα επίπεδα ρύπανσης».

Ζει το ψάρι έξω απ’ τα νερά του;

Στην πρόσφατη συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής της Περιφέρειας Κρήτης, η παρουσίαση της μελέτης δημιούργησε εύλογα ερωτήματα, με πολλά από τα μέλη της Επιτροπής να υποδέχονται με σκεπτικισμό την πρόταση.

Είναι γεγονός ότι, παρόλο που η υδατοκαλλιέργεια του συγκεκριμένου σολομού δεν είναι κάτι καινούγιο για τα παγκόσμια δεδομένα, αυτή τη στιγμή το νοτιότερο σημείο όπου «ευδοκιμεί» -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- είναι η… Σκωτία. Γι’ αυτό άλλωστε η πλειοψηφία των διευκρινιστικών ερωτήσεων που διατυπώθηκαν από τα μέλη της επιτροπής αφορούσαν τα συστήματα ψύξης του νερού. Τα ζητήματα αυτά καλύφθηκαν ωστόσο από τους εκπροσώπους της εταιρείας που κατάφεραν να αποσπάσουν μια πρώτη θετική απάντηση, υπό προϋποθέσεις, όμως, οι οποίες θα εξεταστούν στη συνέχεια.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Και στον τομέα του περιβάλλοντος διατυπώνονται σημαντικές ενστάσεις σχετικά με τη συγκεκριμένη επένδυση, καθώς μεγάλο μέρος της περιοχής εντάσσεται στο προστατευόμενο δίκτυο NATURA 2000 και η δράση μιας τέτοιας μονάδας θεωρείται ότι θα διαταράξει το οικοσύστημα της περιοχής.

Σύμφωνα, βέβαια, με τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, «στην άμεση περιοχή της υδατοκαλλιέργειας, δηλαδή σε ακτίνα μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου, δεν υπάρχει καμιά περιοχή ιδιαιτέρως προστατευόμενη».

Επίσης, η εταιρεία εγγυάται ότι «η παραγωγική διαδικασία της μονάδας δεν παράγει μόλυνση ή άλλους ρύπους που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την κολύμβηση και την ανώτερη ποιότητα του νερού σύμφωνα με τη νομοθεσία», γεγονός που από την πλευρά τους αμφισβητούν οι οικολογικές οργανώσεις της Κρήτης που έχουν ταχθεί ανοιχτά κατά της επένδυσης, επισημαίνοντας τις «καταστροφικές συνέπειες που θα έχει για το περιβάλλον και τον άνθρωπο», ειδικά με την καλλιέργεια ενός είδους παντελώς «ξένου» ως προς τον τόπο.

Απόβλητα

«Λόγω του συστήματος της εσωτερικής επεξεργασίας καθαρισμού του νερού και της μετέπειτα επανακυκλοφορίας, δεν θα υπάρχουν υγρά απόβλητα, αλλά ελάχιστα στερεά που καθιζάνουν (λάσπη) τα οποία θα διατίθενται είτε στο κοντινότερο ΧΥΤΑ ή για την παραγωγή compost. Η «Ψάρια Κρήτης Α.Ε.» έχει λάβει βεβαίωση αποδοχής για τη λάσπη 200 τόνων το χρόνο από τη Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Α.Ε. (ΔΕΔΙΣΑ), επισημαίνει η εταιρεία, σε μια προσπάθεια να μετριάσει τις ανησυχίες κατοίκων και περιβαλλοντολόγων που αμφισβητούν έντονα το εγχείρημα.

Σολομός Ατλαντικού και Υδατοκαλλιέργεια

Το είδος του σολομού που προτείνεται για την εν λόγω καλλιέργεια δεν αποτελεί, φυσικά, ενδημικό είδος της Κρήτης ή της Ελλάδας. Ο σολομός Ατλαντικού είναι ένα σχετικά μεγάλο ψάρι, με μέσο μήκος τα 71-75 εκατοστά και μέσο βάρος τα 3,6 με 5,4 κιλά.

Η φυσική γεωγραφική του εξάπλωση είναι οι ακτές του βόρειου Ατλαντικού, τόσο δυτικά όσο και ανατολικά. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο συναντάται από τη Ρωσία (θάλασσα Μπέρινγκ), Νορβηγία, Βαλτική και κατά μήκος των ακτών έως και τη βόρεια Πορτογαλία. Επίσης, στις ακτές της Ισλανδίας και της νότιας Γροιλανδίας, όπως επίσης και στις ακτές του Καναδά και των βορειοανατολικών ΗΠΑ.

Η υδατοκαλλιέργεια του σολομού του Ατλαντικού δεν είναι καινούρια ιδέα, αφού εφαρμόζεται από τις αρχές του 19ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η πρώτη όμως οργανωμένη προσπάθεια εκτροφής σολομού σε κλουβιά μέσα στη θάλασσα, με σκοπό την εκτροφή του σε εμπορεύσιμο μέγεθος, έγινε τη δεκαετία του ’60 στη Νορβηγία με θεαματικά αποτελέσματα. Σύντομα το παράδειγμα αυτό ακολούθησαν κι άλλες χώρες και σήμερα ο σολομός που παράγεται με ιχθυοκαλλιέργεια είναι 1.000.000 τόνοι ετησίως που αντιστοιχεί στο 50% της συνολικής αγοράς σολομού.

Η αγορά

Κυρίαρχες χώρες στην αγορά σολομού είναι η Νορβηγία και η Χιλή, με 35,4% και 28% της παγκόσμιας καλλιέργειας σολομού, αντίστοιχα. Η Ευρώπη (πλην της Νορβηγίας) παράγει συνολικά 18,9%, ενώ η παραγωγή της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής είναι 7,9 και 7,4%, αντίστοιχα.

Οι μεγαλύτερες αγορές καλλιεργούμενου σολομού είναι η Ιαπωνία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βόρεια Αμερική.

Ο σολομός πωλείται φρέσκος ως ολόκληρο ψάρι ή με τη μορφή φιλέτων, κατεψυγμένος ή και καπνιστός, ιδίως σε χώρες της Ευρώπης. Έχει υψηλή διατροφική αξία και είναι πηγή Ω-3 λιπαρών, που σχετίζονται με την καλή υγεία.