Από το Ελντοράντο στο Βατερλό

Του ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(filippidis@paragogi.net)

«Αυτήν τη φορά τη γλιτώσαμε, την επόμενη;» Με αυτό το ερώτημα στα χείλη βρίσκονται πάνω από 6.000 Έλληνες αγρότες οι οποίοι από το καλοκαίρι του 2010, χτυπημένοι από την κρίση, δελεάστηκαν από την προοπτική των φωτοβολταϊκών και «φύτεψαν» στα χωράφια τους κάτι που θα είχε εγγυημένες τιμές και σίγουρη αγορά.

O κίνδυνος να μείνουν στα χωράφια τα σιδερένια κουφάρια από τα… πλαστά όνειρα πράσινης ενέργειας είναι πλέον όχι μόνο υπαρκτός αλλά προ των πυλών.

Το τελευταίο «χτύπημα», δηλαδή η αύξηση του ειδικού τέλους που τους επιβλήθηκε μόλις τον Ιανουάριο από το 30% στο 35%-40%, απετράπη και μαζί δόθηκε με πρόσφατο νομοθέτημα του ΥΠΕΚΑ δίμηνη παράταση (μέχρι 30 Ιουνίου 2013) για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στους κατ’ επάγγελμα αγρότες.

Ωστόσο, ο νεοσύστατος Ελληνικός Σύνδεσμος Αγροτικών Φωτοβολταϊκών (ΕΣΑΦ) δεν εφησυχάζει, καθώς φοβάται επαναφορά της αύξησης της επιβάρυνσης, ενώ παρέμεινε ανικανοποίητο και το βασικό αίτημα, αυτό της ουσιαστικής μείωσης της ειδικής έκτακτης εισφοράς, σε ποσοστό 10% επί του ετήσιου τζίρου. Όπως αναφέρει ο ΕΣΑΦ, «οι αγρότες δεν είναι κεφαλαιούχοι επενδυτές. Αναζητούν συμπληρωματικό εισόδημα για να μείνουν στα χωράφια τους και να συνεχίσουν να παράγουν. Κάτω από αυτή την ανάγκη εξάλλου επένδυσαν στον τομέα της ενέργειας».

Το Ελντοράντο

Πάνω από 10.000 αγρότες έσπευσαν το καλοκαίρι του 2010 να βρουν καταφύγιο από την κρίση στο παρουσιαζόμενο και ως επενδυτικό Ελντοράντο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με τις συνεταιριστικές αγροτικές οργανώσεις, έδινε τη δυνατότητα στους αγρότες να υποβάλουν αιτήσεις για εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων μέχρι 100 kW, οι οποίες θα εγκρίνονταν κατά προτεραιότητα.

Οι αιτήσεις που κατατέθηκαν ξεπέρασαν τις 6.000, δημιουργώντας μια αγορά με έξοδα των αγροτών (μελετητικά γραφεία, μηχανικοί), ενώ, επιπλέον, απαιτούνταν και εγγυητικές επιστολές.

Περίπου 4.500 αγροτικές αιτήσεις πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι τον Απρίλιο του 2013, δυόμισι χρόνια μετά, λειτουργούσαν μόλις 2.000 αγροτικά φωτοβολταϊκά. Η συμμετοχή τους στη συνολική ισχύ από ηλιακή ενέργεια ήταν από 6% ως 9%. Η αρχική προσδοκία για υψηλές αποδόσεις απογείωσε το κόστος εγκατάστασης. Τους πρώτους μήνες του προγράμματος ένα πάρκο 100 kW κόστιζε πάνω από 300.000 ευρώ. Τώρα το κόστος έχει πέσει στα 140.000 ευρώ και θα πέσει κι άλλο.

Τα «χτυπήματα»

Μετά την περίοδο της ευφορίας και των υψηλών προσδοκιών ακολούθησαν οι άσχημες ειδήσεις. Αρχικά, η εγγυημένη τιμή αποδείχτηκε όχι και τόσο εγγυημένη, καθώς έπεσε στα 40 λεπτά η κιλοβατώρα, από 42 λεπτά που είχαν υποσχεθεί αρχικά. Το καθοριστικό χτύπημα ωστόσο ήρθε με το τρίτο Μνημόνιο, το οποίο προβλέπει την επιβολή ειδικού τέλους 30% επί του τζίρου, από τις αρχές του χρόνου.

Μάλιστα, μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, λόγω του νομοσχεδίου του ΥΠΕΚΑ, εκφράζονταν φόβοι για αύξηση του ειδικού τέλους μέχρι και 40%, κάτι που τελικά αποφεύχθηκε λόγω και των κινητοποιήσεων των αγροτών. Όπως επισήμανε η ΠΑΣΕΓΕΣ, «η επιβολή έκτακτης εισφοράς (Ν. 4093/2012) ύψους 25%-30% επί του τζίρου κατά περίπτωση άλλαξε σε σημείο αφανισμού τα χρηματοοικονομικά δεδομένα των εναπομεινάντων αγροτικών φωτοβολταϊκών, οδηγώντας πλήθος οικογενειών στην οικονομική καταστροφή τους».

Μπροστά σε αδιέξοδο

Σύμφωνα με την κορυφαία οργάνωση των αγροτών, «το σύνολο των χρημάτων που έχουμε δώσει, τόσο για την κατασκευή των σταθμών όσο και στη ΔΕΗ, προέρχονται από δανεισμό, τα επιτόκια του οποίου κυμαίνονται από 9,5%-10,5%. Αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν να ανταποκριθεί κανείς στις υποχρεώσεις του όταν το 50% των εσόδων πηγαίνει στην τράπεζα και ένα επιπλέον 40% κρατείται από τον ΛΑΓΗΕ. Με το 10%, ή 5.500 ευρώ ετησίως που υπολείπεται, καλούμαστε να καλύψουμε έξοδα ύφους 15.000 ευρώ (έξοδα συντήρησης-ασφάλισης, οφειλές προς τους κατασκευαστές του σταθμού που δεν καλύφθηκαν από το δάνειο, εφορία κ.λπ.). Δεν διαθέτουμε κεφάλαια, ευελπιστώντας να αποκτήσουμε ένα συμπληρωματικό εισόδημα υποθηκεύσαμε τα σπίτια μας και πλέον κινδυνεύουμε να χάσουμε τα πάντα».

Το γεγονός ωστόσο ότι επιχειρήθηκε να περάσει η αύξηση του ειδικού τέλους προκάλεσε εύλογη ανησυχία ότι θα επιστρέψει το εν λόγω μέτρο το επόμενο διάστημα, αίσθηση που ανέκοψε την τάση εγκατάστασης νέων αγροτικών φωτοβολταϊκών. Στην τάση αυτή (της ακύρωσης αγροτικών σχεδίων εγκατάστασης φωτοβολταϊκών) συμμετέχουν πλέον και οι τράπεζες, οι οποίες, διαπιστώνοντας ότι η απόσβεση πλέον ενός επενδυτικού σχεδίου είναι δύσκολη υπόθεση, κόβουν τη χρηματοδότησή τους.

Σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση βρίσκονται όσοι αγρότες κινήθηκαν γρήγορα και εγκατέστησαν τα πάνελ στα χωράφια τους. Οι συγκεκριμένοι, πέρα από την αύξηση του χρόνου απόσβεσης της επένδυσης, άρα και της είσπραξης αποδόσεων από τα χωράφια τους, δεν έχουν επιπλέον το δικαίωμα ούτε καν να μεταβιβάσουν τα φωτοβολταϊκά τους πάρκα, καθώς υπήρξε διάταξη που το απαγορεύει για διάστημα 5 χρόνων.