Σχέδιο-αντίδοτο στο… φαρμάκι των φυτοφαρμάκων

 Τη στιγμή που οι εταιρείες φυτοπροστατευτικών συνεχίζουν ανενόχλητες να πωλούν μέχρι και 30% ακριβότερα σε σχέση με γειτονικές χώρες τα ίδια προϊόντα, ευνοώντας τα κυκλώματα που πωλούν ανεξέλεγκτα επικίνδυνα, αγνώστου προελεύσεως, αλλά φτηνά σκευάσματα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιχειρεί να περιορίσει τη δράση τους.

Του ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(filippidis@paragogi.net)

Το ΥΠΑΑΤ ενεργοποιεί την υποχρεωτική ηλεκτρονική καταχώριση κάθε γεωργικού φαρμάκου που πωλείται από οποιοδήποτε κατάστημα στη χώρα μας. Σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις δεν προβαίνουν στην ενημέρωση, απειλούνται με την επιβολή αυστηρού διοικητικού προστίμου. Στόχος της απόφασης που υπογράφει ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι να συγκεντρωθούν για πρώτη φορά αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τα γεωργικά φάρμακα, που θα επιτρέψουν τη χάραξη και την εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων προς όφελος του Έλληνα παραγωγού, του καταναλωτή και του περιβάλλοντος. Να σημειωθεί ότι πλέον επιβάλλεται πρόστιμο από 1.000 έως 5.000 ευρώ σε όποιον διαθέτει γεωργικά φάρμακα στον επαγγελματία χρήστη χωρίς την καταγραφή της συναλλαγής στο ειδικό έντυπο πώλησης γεωργικών φαρμάκων. Από τις 5 Σεπτεμβρίου 2013 η χρήση του συστήματος θα είναι υποχρεωτική και οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές θα προβούν σε ελέγχους όσον αφορά τη χρήση του.

Ανεξέλεγκτες οι τιμές

Εν αναμονή του πορίσματος της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τη διαμόρφωση των τιμών των αγροτικών εφοδίων (φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, σπόρων και ζωοτροφών), οι Έλληνες αγρότες συνεχίζουν να πληρώνουν πανάκριβα σε σχέση με τις γειτονικές χώρες τα ίδια προϊόντα. Σύμφωνα με καταγγελίες των αγροτών που έχουν φτάσει στα αυτιά του υπουργείου Ανάπτυξης, είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα λιπάσματος συγκεκριμένου τύπου και εταιρείας η τιμή του οποίου στην Ελλάδα είναι 35 ευρώ η συσκευασία, ενώ στην Ισπανία το ίδιο προϊόν κοστίζει μόλις 18 ευρώ!

Για να αιτιολογήσουν τη διαφορά στις τιμές, οι εταιρείες μέχρι πρότινος επικαλούνταν την πώληση των προϊόντων τους με πίστωση. Πλέον, στην Ελλάδα της κρίσης, η πίστωση είναι είδος προς εξαφάνιση και όλες οι συναλλαγές γίνονται τοις μετρητοίς. Ωστόσο, όχι μόνο δεν έχει καταγραφεί μείωση των τιμών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται σημαντική αύξηση. Καταγγελίες αγροτών από τη Θεσσαλία αναφέρουν ότι νιτρική αμμωνία 34-0-0 αγοράστηκε από τη Βουλγαρία και παραδόθηκε στο χωράφι τους προς 370 ευρώ/τόνο, ενώ για άλλη, που αγοράστηκε από συσκευαστήριο στο Βόλο, επίσης παραδοτέα στο χωράφι, η τιμή έφτασε τα 415 ευρώ/τόνο.

Ο ίδιος ο υφυπουργός Ανάπτυξης Αθανάσιος Σκορδάς δήλωσε πρόσφατα ότι ερευνάται όλο το κύκλωμα των εν λόγω αγορών, δεδομένου ότι, όπως είπε, γίνεται «κατευθυνόμενη συνταγογράφηση» από κτηνιάτρους και γεωπόνους, όπως συμβαίνει και στην αγορά των φαρμάκων. Υπενθυμίζεται ότι σχετικές καταγγελίες για τις συγκεκριμένες αγορές έγιναν πριν από δύο χρόνια από τον τότε υφυπουργό Ανάπτυξης Ντίνο Ρόβλια, αλλά ως τώρα δεν φαίνεται να έχει υπάρξει καμία απολύτως εξέλιξη. 

Οργιάζει το λαθρεμπόριο

Οι ανεξέλεγκτα υψηλές τιμές των αγροτικών εφοδίων στη χώρα μας έχουν δημιουργήσει ένα ισχυρό κίνητρο για λαθρεμπορική διάθεση φτηνότερων φαρμάκων, τα οποία εισάγονται παρανόμως από γειτονικές χώρες. Η παράνομη, ωστόσο, εισαγωγή τους και η μετέπειτα παράνομη πώλησή τους δημιουργούν σημαντικούς κινδύνους τόσο για τους ίδιους τους αγρότες όσο και για το περιβάλλον και τα φυτά τους από την ανεξέλεγκτη χορήγηση των εν λόγω φαρμάκων. Είναι γνωστό ότι πέρυσι περισσότερα από 7.000 στρέμματα βαμβακιού και οπωροκηπευτικών σε όλο τον κάμπο της Μακεδονίας, από τη Χαλκηδόνα έως το Κλειδί Ημαθίας, είχαν καταστραφεί, καθώς παραγωγοί είχαν χρησιμοποιήσει το ζιζανιοκτόνο εστέρας 2,4D, το οποίο κυκλοφορεί μεν στην ελληνική αγορά, χρησιμοποιείται όμως αυστηρά μόνο στα σιτηρά και –το κυριότερο– αποκλειστικά τους χειμερινούς μήνες. Οι παραγωγοί επέλεξαν τον εστέρα γιατί ήταν φτηνότερος (έως και στη μισή τιμή) από τα υπόλοιπα, επίσης εγκεκριμένα ζιζανιοκτόνα.

Οι απαγορευμένες… ουσίες

Τα περισσότερα από τα παράνομα διακινούμενα φάρμακα εισάγονται από την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Τα κυριότερα παράνομα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα περιέχουν τις δραστικές ουσίες propoxur, simazine, chlorpyrifos, carbendazim, triazophos, disulfoton-sulfotone, sebuthylazine, terbuthylazine, atrazine, atrazine-desethyl, bensulfuronmethyl, metobromuron, rotenone, rimsulfuron. Υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης εκτιμούν ότι μόνο το 2012 πέρασαν από την Τουρκία 100 τόνοι του απαγορευμένου ζιζανιοκτόνου Προπανίλ. Στη Βουλγαρία κυκλοφορούν ακόμη φάρμακα που έχουν απαγορευτεί στην ΕΕ, ενώ μέσω κυκλωμάτων μεσαζόντων μοιράζονται μέχρι και τιμοκατάλογοι από καταστήματα από τη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ. Τα εν λόγω σκευάσματα έχουν το μισό κόστος των αντιστοίχων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα και επιπλέον οι αγρότες τα γνωρίζουν και τα εμπιστεύονται. Μάλιστα, υπάρχουν ολόκληρες ιστοσελίδες στα ελληνικά, μέσω των οποίων μπορείς να παραγγείλεις όποιο σκεύασμα επιθυμείς και να σου παραδοθεί στο χωράφι σου.

Έλεγχοι και κατασχέσεις

Πριν από λίγες μέρες σε έλεγχο που έγινε από αστυνομικούς έξω από την Αλεξανδρούπολη βρέθηκαν και κατασχέθηκαν στο αυτοκίνητο 45άχρονου 298 συσκευασίες με 87 κιλά φυτοφάρμακου και 90 πλαστικά δοχεία που περιείχαν 170 λίτρα. Σύμφωνα με τη δικογραφία που σχηματίστηκε σε βάρος του, τα φυτοφάρμακα, που ήταν σε συσκευασίες στην τουρκική γλώσσα, δεν επιτρέπεται να κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Ακόμη αναφέρεται πως ο κατηγορούμενος είχε σκοπό να τα παραδώσει σε αγρότες της Χαλάστρας Θεσσαλονίκης, οι οποίοι τα είχαν παραγγείλει μέσω ίντερνετ, όπως είπε, αφού οι τιμές τους από την Τουρκία είναι μειωμένες σε μεγάλο ποσοστό σε σχέση με τα φυτοφάρμακα που κυκλοφορούν νόμιμα στην Ελλάδα. Το ίδιο πρόσωπο είχε απασχολήσει τις αρχές της Αλεξανδρούπολης μόλις τον περσινό Σεπτέμβριο, όταν είχε συλληφθεί για τον ίδιο λόγο και είχε κατηγορηθεί για παράνομη εισαγωγή 290 λίτρων φυτοφαρμάκων από τη γειτονική χώρα.

Μάλιστα, τότε είχαν συλληφθεί ακόμη έξι άτομα, τα οποία, όπως αποκαλύφθηκε, συμμετείχαν σε οργανωμένο σχέδιο από την εισαγωγή μέχρι την παράδοση. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε πως οι λαθρέμποροι έκρυβαν τις ποσότητες σε αγροτικές περιοχές κοντά στα σύνορα και στη συνέχεια τα παραλάμβαναν οι αγρότες. Και στην υπόθεση εκείνη ανάμεσα στους αγρότες που είχαν κάνει παραγγελίες κάποιοι προέρχονταν από τη Θεσσαλονίκη. Άλλη μια κατάσχεση παράνομων φυτοφαρμάκων το τελευταίο διάστημα είχε γίνει από την αστυνομία στην Ημαθία. Τον περσινό Ιούνιο είχαν βρεθεί μέσα σε διαλογητήριο ποσότητες που προέρχονται από τη Βουλγαρία και ήταν επίσης αμφιβόλου ποιότητας.

Διεθνής μαφία

Στην τελευταία έκθεση της EUROPOL για το λαθρεμπόριο φυτοφαρμάκων (Ιανουάριος 2012) αποκαλύπτεται μια χρυσοφόρα δράση διεθνούς μαφίας. Τα φυτοφάρμακα παρασκευάζονται στην Κίνα και μεταφέρονται χύμα, σε τσουβάλια και βαρέλια, στην Τουρκία. Στη συνέχεια, συσκευάζονται σε δοχεία, πάνω στα οποία τοποθετούνται πλαστές ετικέτες γνωστών εταιρειών, όπως Syngenta, BASF, DuPont, Dow κ.λπ., και Ρώσοι και Έλληνες ομογενείς από την πρώην ΕΣΣΔ αναλαμβάνουν τη μεταφορά του κοντραμπάντο στην Ελλάδα. Το λαθραίο εμπόρευμα μεταφέρεται ακόμη και με οπωροκηπευτικά. Η μαφία των φυτοφαρμάκων, σύμφωνα με την EUROPOL, έχει συνδέσμους ακόμη και στις αγροτικές περιοχές, οι οποίοι κατευθύνουν και παραπλανούν τους παραγωγούς. Το λαθρεμπόριο εκτείνεται σε όλη την Ευρώπη, υπολογίζεται μάλιστα ότι προκαλεί απώλειες στη φορολογία των κρατών-μελών έως και 30 εκατ. ευρώ ετησίως.

Τι προβλέπει η απόφαση του ΥΠΑΑΤ

Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε η απόφαση (ΦΕΚ 649Β, 21/3/13) σχετικά με το «Φορέα δημιουργίας, ενημέρωσης και τήρησης της ηλεκτρονικής καταχώρησης των Ειδικών Εντύπων Πώλησης Γεωργικών Φαρμάκων και κάθε σχετική λεπτομέρεια», την οποία υπογράφει ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάξιμος Χαρακόπουλος.

Σύμφωνα με την απόφαση:

1. Κάθε κατάστημα λιανικής πώλησης γεωργικών φαρμάκων καταγράφει ηλεκτρονικά σε ειδικό έντυπο πώλησης για κάθε επαγγελματία χρήστη την πώληση των γεωργικών φαρμάκων.

2. Η καταγραφή διενεργείται από τον υπεύθυνο επιστήμονα του καταστήματος λιανικής πώλησης γεωργικών φαρμάκων μετά τη χορήγηση ειδικών κωδικών (άδεια πρόσβασης) για την είσοδό τους στην ηλεκτρονική εφαρμογή.

3. Στο ειδικό έντυπο πώλησης εισάγονται: α) Τα ονοματεπώνυμο και ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) του επαγγελματία χρήστη β) Η τοποθεσία/περιοχή αγροτεμαχίου γ) Ο κωδικός αγροτεμαχίου (εφόσον υπάρχει) δ) Το χορηγούμενο σκεύασμα ε) Η ποσότητα του χορηγούμενου σκευάσματος στ) Η καλλιέργεια ή τα φυτικά προϊόντα για τα οποία χορηγείται το σκεύασμα ζ) Το αίτιο για το οποίο χορηγείται το σκεύασμα η) Ο αριθμός τιμολογίου/απόδειξης θ) Ο ειδικός κωδικός του καταστήματος που εκδίδεται από τη Συντονιστική Εθνική Αρχή (ΣΕΑ).

4. Τα στοιχεία αυτά είναι εμπιστευτικά και εμπίπτουν στις διατάξεις περί προστασίας προσωπικών δεδομένων. Η ΣΕΑ δύναται να τα αξιοποιεί για την παραγωγή στατιστικών στοιχείων σχετικά με τη διάθεση στην αγορά και τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καθώς και την κατάρτιση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης.

5. Η καταγραφή των στοιχείων διενεργείται κατά την πώληση των γεωργικών φαρμάκων. Σε περίπτωση αποδεδειγμένης αδυναμίας σύνδεσης στην ηλεκτρονική καταγραφή, η λιανική πώληση των γεωργικών φαρμάκων καταγράφεται σε έγγραφο έντυπο, το οποίο υπογράφεται από τον αγοραστή του γεωργικού φαρμάκου. Στην περίπτωση αυτή τα συμπληρωμένα έντυπα καταγράφονται ηλεκτρονικά αμέσως μετά την αποκατάσταση της σύνδεσης με την ηλεκτρονική εφαρμογή.

6. Σε κάθε κατάστημα λιανικής πώλησης γεωργικών φαρμάκων το οποίο έχει εγγραφεί στο μητρώο εμπόρων γεωργικών φαρμάκων χορηγείται από τον αρμόδιο φορέα ειδικός κωδικός πρόσβασης στην ηλεκτρονική εφαρμογή.

7. Η διαδικασία χορήγησης του Ειδικού Κωδικού Πρόσβασης καθορίζεται από τη ΣΕΑ για τα γεωργικά φάρμακα, μετά από σχετική εισήγηση του αρμόδιου φορέα.

8. Απαγορεύεται η λιανική πώληση σκευασμάτων χωρίς τη συμπλήρωση του ειδικού εντύπου. Απαγορεύεται επίσης η χορήγηση σκευασμάτων τα οποία δεν περιλαμβάνονται στον εγκεκριμένο κατάλογο ή δεν είναι σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στην ετικέτα.

9. Η επιλογή των σκευασμάτων γίνεται με βάση την αποτελεσματικότητα, τον τρόπο δράσης, το φάσμα δράσης, την εκλεκτικότητα για το καλλιεργούμενο φυτό, την ασθένεια ή το ζωικό εχθρό ή το ζιζάνιο, τους ειδικούς περιβαλλοντικούς στόχους, τη συνδυαστικότητα με άλλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, την ευχέρεια εφαρμογής, τα αναμενόμενα υπολείμματα στο αγροτικό προϊόν, την υπολειμματική διάρκεια, την τοξικολογική σήμανση, τη συμβατότητα με τη στρατηγική διαχείρισης της ανθεκτικότητας των επιβλαβών οργανισμών, καθώς και την πιθανή επίδραση στην επόμενη καλλιέργεια. Δίνεται προτεραιότητα στη χρήση σκευασμάτων με εκλεκτική δράση.

10. Στον επαγγελματία χρήστη δίνεται αντίγραφο του ειδικού εντύπου. Ο επαγγελματίας χρήστης υποχρεούται να διατηρεί τα ειδικά έντυπα για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ετών από την έκδοσή τους και να τα επιδεικνύει σε κάθε έλεγχο. Στο ειδικό έντυπο που χορηγείται, καταγράφεται από τον επαγγελματία χρήστη η ημερομηνία χρήσης του γεωργικού φαρμάκου, καθώς και κάθε άλλη επιπρόσθετη πληροφορία ή παραπομπή σε αυτήν.

Κυρώσεις

1. Σε όποιον διαθέτει γεωργικά φάρμακα στον επαγγελματία χρήστη χωρίς την καταγραφή της συναλλαγής στο ειδικό έντυπο πώλησης γεωργικών φαρμάκων επιβάλλεται πρόστιμο από 1.000 ευρώ έως πέντε χιλιάδες 5.000 ευρώ.

2. Σε περίπτωση υποτροπής, τα όρια του προστίμου διπλασιάζονται και το επιβαλλόμενο πρόστιμο δεν μπορεί να είναι λιγότερο από το διπλάσιο του προηγούμενου επιβληθέντος.