Αγοράζουμε λάδι με το… σταγονόμετρο!
Της ΒΟΥΛΑΣ ΜΑΛΑΙΝΟΥ
(malainou@paragogi.net)
Με… το σταγονόμετρο αγοράζουν οι Έλληνες καταναλωτές το λάδι εν μέσω οικονομικής κρίσης, τη στιγμή που ολοένα και περισσότεροι νέοι, δυναμικοί επιχειρηματίες από περιφέρειες σε όλη την Ελλάδα προχωρούν σε αξιόλογες προσπάθειες τυποποίησης, αλλά και δημιουργίας επώνυμου προϊόντος.
Η Ελλάδα κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά ελαιολάδου. Αποτελεί την τρίτη σε όγκο παραγωγής δύναμη παγκοσμίως, μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Στη χώρα μας καλλιεργούνται περισσότερα από 132 εκατ. ελαιόδεντρα, από τα οποία παράγονται περίπου 350.000 τόνοι ελαιολάδου ετησίως, εκ των οποίων το 82% ανήκει στην κατηγορία εξαιρετικά παρθένου. Περίπου η μισή από την ελληνική ετήσια παραγωγή εξάγεται χύμα προς ευρωπαϊκές χώρες, με την Ιταλία να απορροφά περίπου τα 3/4 του συνόλου των εξαγωγών. Μελέτη της ICAP αποδεικνύει πως η οικονομική στενότητα που χαρακτηρίζει τα νοικοκυριά στη χώρα έχει οδηγήσει στον περιορισμό της εγχώριας κατανάλωσης ελαιολάδου, δεδομένης της δραματικής μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος του μεσαίου Έλληνα. Την ίδια ώρα, η κρίση έχει «εκτινάξει» τη ζήτηση για τα λάδια ιδιωτικής ετικέτας, καθώς η διατήρηση των τιμών λιανικής σε σχετικά υψηλά επίπεδα, δεν… συμφέρει την τσέπη του Έλληνα καταναλωτή. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που απαρτίζουν την εγχώρια αγορά ελαιολάδου βρίσκονται σε αδιέξοδο… Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις τυποποίησης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ισχυρό και αθέμιτο ανταγωνισμό από τους παραγωγούς που διακινούν χύμα ελαιόλαδο, παρά τη σχετική απαγόρευση που ισχύει [Κανονισμός (ΕΚ) 1019/2002].
Το ποσοστό συγκέντρωσης στην αγορά τυποποιημένου ελαιολάδου είναι αρκετά υψηλό, γεγονός που αυξάνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων, οι οποίες προσπαθούν να διατηρήσουν τα μερίδια που κατέχουν στην αγορά με κάθε τρόπο, όπως με καλύτερη προώθηση και προβολή των προϊόντων τους και με προσφορές. Τον ανταγωνισμό ενισχύει και το γεγονός πως τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κερδίζουν διαρκώς έδαφος, δεδομένης της διαφοράς τιμών σε σχέση με τα «επώνυμα» προϊόντα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι πωλήσεις επιχειρήσεων επεξεργασίας και τυποποίησης ελαιολάδου αυξήθηκαν το 2011 κατά 12%, ενώ μεγαλύτερη ήταν η αύξηση για τα μικτά κέρδη (20,7%). Παρόλα αυτά, η αύξηση των χρηματοοικονομικών δαπανών και τα υψηλά λειτουργικά έξοδα οδήγησαν σε αρνητικό λειτουργικό αποτέλεσμα και τελικά, σε ζημίες το 2011 έναντι κερδών το 2010. Τα κέρδη EBITDA αυξήθηκαν το ίδιο έτος κατά 55,4%».
Όλα τα… λεφτά στο χύμα λάδι
Η κρίση είναι μεγάλη… Ο μισθός μικρός και ο Έλληνας, που έχει μάθει να αναζητά εν μέσω ύφεσης την φτηνότερη επιλογή, αγοράζει χύμα λάδι. Σύμφωνα με την Icap, την περίοδο 2010/11 το 45% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης καλύφθηκε από το χύμα διακινούμενο ελαιόλαδο. Μείωση της τάξεως του 3% σημειώθηκε στην εγχώρια κατανάλωση ελαιολάδου την περίοδο 2010/2011, ενώ η κατανάλωση για τυποποιημένο λάδι υποχώρησε περαιτέρω κατά 5%, δεδομένης της στροφής των Ελλήνων καταναλωτών στο χύμα προϊόν. Την περίοδο 2011/12 η συνολική κατανάλωση ελαιολάδου μειώθηκε κατά 3% και του τυποποιημένου κατά 8%. Όσον αφορά το πυρηνέλαιο, ο κύριος όγκος του διακινείται σε ακατέργαστη μορφή, ενώ η παραγωγή ραφιναρισμένου πυρηνελαίου είναι μικρή. Η εγχώρια αγορά ραφιναρισμένου πυρηνελαίου εκτιμάται ότι σημείωσε αύξηση κατά 11% περίπου το 2010/11, ενώ λιγότερο έντονη αύξηση, της τάξης του 4% εκτιμάται για την περίοδο 2011/12. Θετικό παραμένει το εμπορικό ισοζύγιο ελαιολάδου-πυρηνελαίου τα τελευταία έτη, καθώς η αξία των εξαγωγών υπερβαίνει κατά πολύ την αξία των εισαγωγών.
Σταθεροποιητικά οι τιμές στην Ευρώπη
Σταθεροποιητικές τάσεις καταγράφουν οι τιμές του ελαιολάδου στις ευρωπαϊκές αγορές. Σε εγχώριο επίπεδο, στην Κρήτη, οι τιμές έχουν «κολλήσει» τις τελευταίες εβδομάδες στα 2,50 ευρώ για οξύτητες έως 0,3%. Στην υπόλοιπη Ελλάδα οι τιμές παραμένουν κοντά στα 3 ευρώ. Ως γνωστό, το «παιχνίδι» ηγείται από τους Ισπανούς. Και δεδομένης της ανθοφορίας Μαΐου, όλη η Ευρώπη αναμένει να δει πόση θα είναι η παραγωγή των Ισπανών, έτσι ώστε να προβλέψει «τι ψάρια θα πιάσει» το εμπόριο ελαιολάδου. Σημειώνεται ότι ο ισπανικός παράγοντας καθορίζει τις τιμές. Όταν η παραγωγή είναι υψηλή, οι τιμές παρουσιάζουν πτωτική τάση και το αντίστροφο. Συνεχίζεται η στασιμότητα των τιμών στις ευρωπαϊκές αγορές, στην Ισπανία, στα πλαίσια μιας σταθερής μεταβλητότητας.
«Βλέπουν» το λάδι ευκαιρία
Η στροφή των Ελλήνων στην εκμετάλλευση της αγροτικής γης και των προϊόντων της είναι γνωστή εν μέσω οικονομικής κρίσης. Και ενώ Ισπανοί και Ιταλοί «πρωτοστατούν» στο χώρο του ελαιολάδου, με μεγάλες εξαγορές και επιθετικές πολιτικές τιμών ορίζοντας τις διεθνείς εξελίξεις γύρω από το προϊόν, Έλληνες μικροεπιχειρηματίες δραστηριοποιούνται στην τυποποίηση, στη συσκευασία, στα ελαιοκομικά και ελαιουργικά μηχανήματα, προσβλέποντας σε «χρυσές δουλειές». Κύριο μέλημα των νέων μονάδων που δημιουργούνται είναι να αναδείξουν νέα προϊόντα στον κλάδο του ελαιολάδου.
Εξάλλου, σύμφωνα με αρμόδιους φορείς της εγχώριας αγοράς, το δικό μας λάδι είναι κατά πολύ καλύτερο από οποιοδήποτε άλλο λάδι στο εξωτερικό. Ωστόσο, πωλείται στα ράφια στο εξωτερικό σε πέντε φορές χαμηλότερη τιμή από άλλα λάδια άλλων χωρών. Μικροί παραγωγοί από διάφορα μέρη της χώρας επισημαίνουν πως οι Έλληνες δεν εκμεταλλευόμαστε σωστά τη δυναμική του προϊόντος αυτού, τη στιγμή που το λάδι ανακτά τη θέση του στη διεθνή αγορά πείθοντας τους ξένους για τη διαχρονική του αξία.
Γεωργαντάς: Ψυχή της γης μας η Ελληνίδα αγρότισσα
Το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Ελληνίδα αγρότισσα στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά και τη προσφορά της στην ελληνική κοινωνία και...
Γεωργαντάς: Ψυχή της γης μας η Ελληνίδα αγρότισσα
Το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Ελληνίδα αγρότισσα στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά και τη προσφορά της στην ελληνική κοινωνία και...
Γεωργαντάς: Ψυχή της γης μας η Ελληνίδα αγρότισσα
Το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Ελληνίδα αγρότισσα στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά και τη προσφορά της στην ελληνική κοινωνία και...